DUY TRÌ BỀN VỮNG THANH TOÁN CÁC RỐI LOẠN THIẾU IỐT CHƯA ĐẠT

DUY TRÌ BỀN VỮNG THANH TOÁN CÁC RỐI LOẠN THIẾU IỐT CHƯA ĐẠT

Sau năm 2005, công tác phòng chống các rối loạn thiếu Iốt không còn là chương trình mục tiêu quốc gia và trở thành hoạt động thường xuyên. Hàng năm Bộ Y tế chỉ cung cấp kinh phí mua hóa chất KIO3 phục vụ các hoạt động tuyến trung ương; kinh phí hoạt động phòng chống các rối loạn thiếu Iốt tuyến tỉnh do ngân sách địa phương.

Các chuyên gia cho rằng, hiện mục tiêu duy trì bền vững thanh toán các rối loạn thiếu Iốt đã không đạt. Số liệu thống kê của bệnh viện Nội tiết Trung ương giai đoạn 2008-2016 cho thấy tình trạng thiếu Iốt đã và đang quay lại Việt Nam, ảnh hưởng đến sức khỏe, thể chất đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Cụ thể, kết quả điều tra tỷ lệ bướu cổ học sinh toàn quốc năm 2014, mức trung vị Iốt niệu là 8,3 mcg/dl, tỷ lệ bướu cổ học sinh 8-10 tuổi là 9,8%.

Năm 2018, Bệnh viện Nội tiết Trung ương thực hiện nghiên cứu đánh giá thực trạng sử dụng muối và các gia vị mặn bổ sung Iốt tại hộ gia đình toàn quốc, kết quả tỷ lệ hộ gia đình sử dụng gia vị mặn có Iốt (GVMI) toàn quốc là 90,6%. Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng GVMI đủ tiêu chuẩn phòng bệnh là 79,6%. Mức trung vị Iốt niệu toàn quốc là 97 microgam/l; trong đó miền Bắc 72 microgam/l; miền Trung 95 microgam/l; Tây nguyên 118,5 microgam/l; đồng bằng sông Cửu Long 93 microgam/l.

Năm 2019, khảo sát tình hình sản xuất gia vị mặn có Iốt; ở miền Bắc có 5/11 cơ sở sản xuất muối Iốt với sản lượng trung bình 2.000 tấn/năm; hầu hết đều sử dụng máy trộn muối Iốt của Uncief và các công ty chế tạo máy. Có 1/11 cơ sở sản xuất bột canh Iốt, sản lượng 800 tấn/năm. Có 5/11 cơ sở sản xuất không sản xuất muối Iốt do không được cấp KIO3 từ nguồn Bệnh viện Nội tiết Trung ương. Ở miền Trung có 5/10 đơn vị không sản xuất muối Iốt; miền Nam có 3/8 đơn vị sản xuất muối Iốt.

Theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới và của Unicef; năm 2017, mức Iốt niệu trung vị trong phạm vi 100-199 microgam/l chỉ ra mức tiêu thụ Iốt “đầy đủ” và phạm vi 200-299 microgam/l cho thấy lượng Iốt “thừa Iốt” ở trẻ em trong độ tuổi đi học. Sự hiện diện của mức Iốt niệu trung vị trong phạm vi thừa Iốt đã làm tăng mối lo ngại về tác động bất lợi tiềm tàng của lượng Iốt cao đối với chức năng tuyến giáp. Kết quả một nghiên cứu năm 2013, đánh giá chức năng tuyến giáp và tình trạng Iốt cho thấy phạm vi mức Iốt niệu 100-299 microgam/l không liên quan đến bất kỳ rối loạn chức năng tuyến giáp nào. Kết quả, phạm vi chấp nhận được của mức Iốt niệu trung vị đầy đủ ở trẻ em trong độ tuổi đi học có thể được mở rộng lên tới 100-299 microgam/l. Tuy nhiên không có nghĩa để chỉ ra rằng phạm vi mở rộng này có thể được áp dụng cho các nhóm khác như phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

Theo Bệnh viện Nội tiết Trung ương, mục tiêu của chương trình từ năm 2005 là duy trì bền vững kết quả thanh toán tình trạng thiếu Iốt đã đạt được gồm các chỉ số: đảm bảo độ bao phủ muối Iốt; chế phẩm có Iốt đủ tiêu chuẩn phòng bệnh ≥90%; duy trì được mức trung vị Iốt niệu ≥10 microgam/dl, tỷ lệ bướu cổ trẻ em 8-10 tuổi dưới 5%.

Anh Huy