CẦN TẦM SOÁT ĐỂ PHÁT HIỆN SỚM BỆNH UNG THƯ CỔ TỬ CUNG

CẦN TẦM SOÁT ĐỂ PHÁT HIỆN SỚM BỆNH UNG THƯ CỔ TỬ CUNG

Ung thư cổ tử cung là ung thư phổ biến đứng thứ hai sau ung thư vú. Trên thế giới hàng năm có khoảng 520.000 phụ nữ mắc mới ung thư cổ tử cung và hơn 274.000 người chết do ung thư cổ tử cung, trong đó 80% là ở các nước nghèo, đang phát triển. Theo báo cáo của Bộ Y tế, năm 2010 Việt Nam có tỷ lệ mắc mới ung thư cổ tử cung là 13,6/100.000 phụ nữ.

Theo các bác sĩ sản khoa, do khoảng thời gian hình thành và phát triển tổn thương tiền ung thư ở cổ tử cung tương đối dài, qua thăm khám, xét nghiệm có thể thực hiện các can thiệp do vậy ung thư cổ tử cung có thể được dự phòng và kiểm soát bằng việc thăm khám sàng lọc ở phụ nữ.

Nguyên nhân mắc ung thư cổ tử cung là do nhiễm một hoặc nhiều tuýp virút gây u nhú ở người (HPV). Có khoảng 150 tuýp HPV, trong đó hơn 30 tuýp thường lây qua quan hệ tình dục. Các nhà khoa học chia HPV sinh dục thành 02 nhóm là nhóm nguy cơ thấp hay gặp tuýp 6 và 11, gây sùi mào gà sinh dục. Đối với nhóm nguy cơ cao có 14 tuýp, thường gặp tuýp 16,18,31,33 và 45 gây ra những tổn thương, ung thư cổ tử cung, âm đạo, hậu môn, dương vật, thanh quản.

Nguy cơ nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời của người phụ nữ khoảng 80%, nhóm tuổi dễ mắc bệnh là 20-30 tuổi. Trong sàng lọc tế bào cổ tử cung hoặc xét nghiệm HPV được thực hiện cho các phụ nữ độ tuổi 20-65, đã quan hệ tình dục, nhất là nhóm 30-50 tuổi. Thường nếu 03 lần xét nghiệm sàng lọc liên tiếp có kết quả âm tính có thể giãn thời gian sàng lọc mỗi chu kỳ thêm 1-2 năm. Phụ nữ trên 65 tuổi có thể ngừng sàng lọc nếu có ít nhất 03 lần xét nghiệm sàng lọc có kết quả âm tính hoặc ít nhất 02 lần sàng lọc đồng thời bằng tế bào hóa học và HPV có kết quả âm tính; không có kết quả xét nghiệm bất thường trong vòng 10 năm trước đó; đã cắt tử cung toàn phần vì bệnh lý lành tính.

Điều kiện để xét nghiệm tế bào cổ tử cung là phụ nữ đã có quan hệ tình dục; không có thai; không rửa sâu vào âm đạo trước khi xét nghiệm; không điều trị bệnh phụ khoa trước đó ít nhất 7 ngày; không phá, sảy thai trong 20 ngày trước đó; không có viêm âm đạo cấp, viêm phần phụ cấp; không xét nghiệm khi đang hành kinh; chỉ định lập lại xét nghiệm nếu mẫu bệnh phẩm có quá ít tế bào, không lấy được tế bào vùng chuyển tiếp (không có tế bào biểu mô tuyến hoặc tế bào dị sản vảy) hoặc quá dày, chồng lên nhau hoặc có quá nhiều tế bào viêm, chất nhày, hồng cầu, các tế bào khác.

Hiện nay một số xét nghiệm chẩn đoán có thể phát hiện các tuýp HPV nguy cơ cao gây ra ung thư, xét nghiệm HPV có độ nhạy cao và giá trị dự báo âm tính cao. Nếu xét nghiệm HPV âm tính gần như không có nguy cơ hình thành tổn thương CINIII trong vòng 5 năm sau đó; điều này cho phép giãn thời gian sàng lọc, giảm số lần sàng lọc cho phụ nữ.

Kỹ thuật xét nghiệm Realtime PCR, lấy bệnh phẩm từ âm đạo - cổ tử cung xét nghiệm phát hiện một nhóm 14 tuýp HPV nguy cơ cao sinh ung thư. Cơ quan y tế khuyến cáo định tuýp từng phần HPV 16 và 18 đồng thời định tính ít nhất 12 tuýp HPV nguy cơ cao khác. Một kỹ thuật khác là xét nghiệm ARV thông tin của HPV. Trong phân biệt các trường hợp có bất thường tế bào, sử dụng xét nghiệm HPV ở phụ nữ có các thay đổi tế bào không xác định rõ sẽ có lợi ích lớn. Phối hợp xét nghiệm HPV và tế bào cổ tử cung có thể giúp tăng độ đặc hiệu trong việc phát hiện CIN 2,3 so với xét nghiệm HPV đơn thuần.

Đối với phương pháp quan sát cổ tử cung với axít acetic (VIA); đây là phương pháp bổ sung hoặc thay thế cho xét nghiệm tế bào học ở những cơ sở y tế không làm được xét nghiệm. Dung dịch axít acetic 3-5% gây đông vón protein tế bào và làm xuất hiện hình ảnh trắng ở vùng biểu mô bất thường. Trường hợp VIA âm tính hẹn phụ nữ khám lại VIA sau 2 năm. Trường hợp VIA dương tính, ở trạm y tế xã cần chuyển lên tuyến cao hơn để thực hiện tế bào cổ tử cung, soi cổ tử cung, sinh thiết, điều trị áp lạnh, LEEP hoặc khoét chóp. Trong trường hợp nghi ngờ ung thư cổ tử cung cần chuyển bệnh viện chuyên khoa để chẩn đoán xác định và điều trị kịp thời.

Đối với phương pháp quan sát cổ tử cung với Lugol (VILI) được chọn trên nguyên tắc bắt màu của glycogen. Khi tiếp xúc với dung dịch Lugol chứa Iod, các tế bào viêm, mô tiền ung thư, ung thư cổ tử cung không chứa hoặc chỉ chứa rất ít glycogen, do đó không bắt màu dung dịch Lugol hoặc bắt màu không đáng kể. Có thể thực hiện VILI hoặc phối hợp ngay sau xét nghiệm VIA. Cán bộ y tế thực hiện xét nghiệm VILI cần được đào tạo kỹ thuật. Nếu xét nghiệm VILI âm tính hẹn tái khám để làm xét nghiệm sau 2 năm. Xét nghiệm VILI dương tính, trạm y tế sẽ chuyển lên tuyến trên, khẳng định thương tổn để điều trị bằng áp lạnh, LEEP hoặc khoét chóp.

Đối với phương pháp soi cổ tử cung, được chỉ định đối với các trường hợp xét nghiệm tế bào học cổ tử cung có tổn thương nghi ngờ; những trường hợp xét nghiệm tế bào không thể phân loại được hoặc có xu hướng tiến triển bệnh nặng hơn; những trường hợp quan sát thấy có tổn thương loét, sùi, chảy máu hoặc vết trắng; xét nghiệm HPV nguy cơ cao tuýp 16 và/hoặc tuýp 18 dương tính./.

Quỳnh Anh