MỘT SỐ KHÓ KHĂN TRONG CÔNG TÁC ĐIỀU TRỊ METHADONE

MỘT SỐ KHÓ KHĂN TRONG CÔNG TÁC ĐIỀU TRỊ METHADONE

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Khánh Hòa, từ tháng 8/2014 Khánh Hòa bắt đầu triển khai điều trị Methadone cho người nghiện Heroin. Tính đến 30/6/2020, toàn tỉnh đã điều trị được 1.163 bệnh nhân, hiện đang điều trị là 516 bệnh nhân cao hơn so với chỉ tiêu giao là 500 người.

Theo Bs Nguyễn Đình Hùng - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, triển khai điều trị Methadone điều trị cho người nghiện chích dạng thuốc phiện có thuận lợi là được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cơ quan liên quan, của Sở Y tế và Cục Phòng chống HIV/AIDS. Hiện nay địa chỉ 31 Lê Thành Phương - TP Nha Trang là cơ sở quen thuộc với nhiều người nghiên ma túy, giúp người nghiện thuận lợi trong việc tiếp cận điều trị.

Về khó khăn, Bs Hùng cho biết vấn đề kỳ thị, tự kỳ thị vẫn còn là thách thức, nhiều người chưa hiểu biết đủ thông tin, không tự nguyện tham gia, nhiều người có hành vi nguy cơ chưa tiếp cận dịch vụ dự phòng HIV. Nguyên nhân này làm dịch HIV vẫn tiềm ẩn, dai dẳng, các tội phạm liên quan ma túy vẫn tồn tại và thách thức. Có một số bệnh nhân tham gia điều trị Methadone có tính ép buộc, có hành vi không trung thực, kìm liều, không đóng phí điều trị, gây mất an ninh trật tự, còn sử dụng đồng thời các loại ma túy, trộm cắp, gây án hình sự… ảnh hưởng đến việc điều trị; một số bệnh nhân tuân thủ điều trị kém, bỏ điều trị nên nguy cơ tái nghiện cao.

Bs Nguyễn Đình Hùng có khuyến nghị, các ngành, tổ chức chính trị, đoàn thể cần tuyên truyền, hỗ trợ cho gia đình, cá nhân người nghiện tự nguyện tham gia điều trị Methadone. Tỉnh Khánh Hòa cần quan tâm có chính sách ưu đãi cho cán bộ y tế tham gia điều trị, cấp phát thuốc Methadone để cán bộ y tế an tâm công tác lâu dài.

Tỷ lệ người nhiễm HIV ở Khánh Hòa chiếm tỷ lệ 0,19% dân số, nhóm tuổi 25-49 có tỷ lệ mắc HIV cao với 80,3%; tỷ lệ trẻ em nhiễm HIV là 2,13%. Có 120 xã, phường ghi nhận có người nhiễm HIV/AIDS. TP Nha Trang hiện có 700 trường hợp nhiễm HIV chiếm gần 60% trong toàn tỉnh. Tính hàng năm, nhóm người nghiện chích ma túy phát hiện nhiễm HIV nhiều nhất là năm 2016 với 17 người nhiễm, năm 2018 phát hiện 7 người nhiễm, năm 2019 phát hiện 5 trường hợp nghiện chích ma túy nhiễm HIV. Năm 2019 phát hiện 5 trường hợp phụ nữ mang thai nhiễm HIV; đối với nhóm phụ nữ bán dâm, mỗi năm ghi nhận 01 trường hợp nhiễm HIV. Đặc biệt là nhóm nam quan hệ tình dục với nam, nếu năm 2014 chỉ phát hiện 03 trường hợp nhiễm HIV, năm 2015 phát hiện 07 trường hợp, từ năm 2016 trở đi phát hiện số trường hợp nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam tăng nhanh, cụ thể: 2016 phát hiện 18 ca, năm 2017 phát hiện 26 ca, năm 2018 phát hiện 52 ca, năm 2019 phát hiện 48 ca và 6 tháng đầu năm 2020 phát hiện 30 trường hợp nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam.

Tại Khánh Hòa, trong những năm qua tình hình một số tệ nạn xã hội chưa có xu hướng giảm đặc biệt là nghiện ma túy, người nghiện tăng, độ tuổi ngày càng trẻ. Người nghiện sử dụng ma túy tổng hợp ngày càng tăng, khó phát hiện và kiểm soát.

Từ tháng 8/2014, được sự đồng ý của lãnh đạo các cấp, cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone tại TP Nha Trang bắt đầu hoạt động, điều trị cho người nghiện heroin. Tính đến 30/6/2020, có 742 bệnh nhân đã được điều trị và hiện cơ sở tại TP Nha Trang đang điều trị cho 353 bệnh nhân. Cơ sở điều trị Methadone tại TP Cam Ranh bắt đầu hoạt động từ tháng 12/2015, lũy tích có 124 người được điều trị, hiện còn 46 bệnh nhân.

Đối với cơ sở Methadone tại thị xã Ninh Hòa, hoạt động từ tháng 12/2015, số bệnh nhân lũy tích đã được điều trị là 297 bệnh nhân, hiện đang điều trị 32 bệnh nhân. Cơ sở cấp phát thuốc tại huyện Vạn Ninh cấp phát Methadone cho 76 bệnh nhân, cơ sở cấp phát thuốc tại huyện Diên Khánh cấp phát Methadone cho 9 bệnh nhân.

Như vậy tính đến ngày 30/6/2020, toàn tỉnh triển khai điều trị Methadone tại 03 cơ sở TP Nha Trang, TP Cam Ranh và thị xã Ninh Hòa là 1.163 bệnh nhân, trong đó số bệnh nhân đang điều trị là 516 người. Có 500 bệnh nhân là nam giới và 16 bệnh nhân là nữ giới. Số bệnh nhân đạt được liều duy trì là 464 bệnh nhân, số bệnh nhân vừa điều trị HIV/AIDS và vừa điều trị Methadone là 25 bệnh nhân. Bệnh nhân có liều điều trị cao nhất là 325 mg, người có liều điều trị thấp nhất là 0,7 mg, liều điều trị trung bình của tỉnh là 37,4 mg.

Ngày 27/12/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2596/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án đổi mới công tác cai nghiện ma túy ở Việt Nam đến năm 2020.

Theo đó, quan điểm nghiện ma túy là bệnh mãn tính do rối loạn của não bộ, điều trị nghiện ma túy (điều trị nghiện) là quá trình lâu dài bao gồm tổng thể các can thiệp hỗ trợ về y tế, tâm lý, xã hội làm thay đổi nhận thức, hành vi nhằm giảm tác hại của nghiện ma túy và giảm tình trạng sử dụng ma túy trái phép. Các mô hình điều trị nghiện có thể tự nguyện tại gia đình, cộng đồng và điều trị nghiện bắt buộc tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - LĐXH. Trong đó tăng dần điều trị nghiện tự nguyện gia đình, cộng đồng. Điều trị nghiện bắt buộc chỉ áp dụng đối với người nghiện ma túy có hành vi ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội theo Quyết định của Tòa án nhân dân.

Theo Quyết định, đến giai đoạn 2016-2020 phấn đấu 100% cán bộ cơ quan các cấp, 80% người dân ở độ tuổi trưởng thành hiểu biết cơ bản về nghiện ma túy, các biện pháp, mô hình dự phòng và điều trị nghiện. Phấn đấu 90% cán bộ tham gia công tác dự phòng và điều trị nghiện được đào tạo kiến thức cơ bản về điều trị nghiện; 100% cán bộ làm công tác tư vấn về dự phòng và điều trị nghiện được đào tạo và cấp chứng chỉ; 100% cán bộ y tế công tác tại các cơ sở điều trị nghiện có đầy đủ văn bằng chứng chỉ theo quy định về điều trị nghiện. Một mục tiêu quan trọng là toàn quốc đến hết năm 2020, dự kiến có khoảng 225.000 người nghiện được điều trị, giảm tỷ lệ điều trị bắt buộc tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - LĐXH xuống còn khoảng 6%, tăng tỷ lệ người nghiện hòa nhập cộng đồng có việc làm lên 70%.

Nhiệm vụ triển khai để thực hiện các mục tiêu nêu trên thứ nhất là phải hình thành được mạng lưới các cơ sở điều trị nghiện có đủ năng lực, đáp ứng nhu cầu đa dạng về dịch vụ điều trị nghiện, tạo điều kiện thuận lợi cho người nghiện ma túy tiếp cận và sử dụng dịch vụ. Rà soát các cơ sở điều trị nghiện thay thế, các cơ sở điều trị nghiện tự nguyện, cơ sở y tế có thể tham gia công tác điều trị nghiện tự nguyện tại các địa phương để cải tạo, nâng cấp và giao nhiệm vụ về điều trị nghiện tự nguyện phù hợp với tình hình thực tế của các địa phương. Ở giai đoạn 2016-2020 toàn quốc sẽ có 140 cơ sở điều trị thay thế được nâng cấp thành cơ sở điều trị nghiện tự nguyện. Các Trung tâm chủ động đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, tuyển dụng bố trí cán bộ; nhà nước hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chuyên môn, kỹ thuật, tiền thuốc, tiền ăn và chi phí điều trị theo quy định của pháp luật.

Nhiệm vụ thứ hai là phát triển được điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện tại cộng đồng chủ yếu là tại trạm y tế xã. Căn cứ thực trạng tại địa phương, Chủ tịch UBND xã, phường đề xuất thành lập điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Cán bộ làm việc tại điểm chăm sóc, tư vấn, hỗ trợ điều trị nghiện tại cộng đồng không hưởng lương, tiền công từ ngân sách nhà nước mà là tình nguyện tham gia. Theo Quyết định, toàn quốc có khoảng 100 điểm tư vấn hỗ trợ điều trị nghiện tại cộng đồng tại các xã, phường có trên 100 người nghiện (Quy định tại Nghị định số 96/2012/NĐ-CP).

Một nhiệm vụ quan trọng nữa là công tác đào tạo về điều trị nghiện cho sinh viên khoa công tác xã hội các trường Đại học, Trung học, cán bộ quản lý, cán bộ trực tiếp tham gia công tác điều trị nghiện; cấp chứng chỉ về tư vấn điều trị nghiện; đào tạo điều trị thay thế; điều trị hội chứng cai và các rối loạn tâm thần, thể chất ở người nghiện.

Để thực hiện tốt những nhiệm vụ, mục tiêu đề ra có nhiều hoạt động cần thực hiện đồng bộ, hiệu quả. Đó là tăng cường công tác truyền thông nâng cao nhận thức về nghiện ma túy, dự phòng và điều trị nghiện. Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung những quy định liên quan đến công tác cai nghiện, liên quan các Luật, Hiến pháp năm 2013; đề xuất bổ sung Nghị định số 69/2008/NĐ-CP; khuyến khích xã hội hóa các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thông tin, môi trường.

Thực hiện công tác cai nghiện ma túy đạt kết quả phải cần có vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền và sự tham gia của cả hệ thống chính trị; cần có kế hoạch liên ngành cho công tác dự phòng, điều trị nghiện; phát huy hiệu quả giữa các dịch vụ về phòng chống HIV/AIDS, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, dịch vụ hỗ trợ dạy nghề, vay vốn, tạo việc làm với dịch vụ tư vấn dự phòng và điều trị nghiện./.

Tường Huân