CÁC BỆNH VIỆN CUNG CẤP DỊCH VỤ ĐIỀU TRỊ PREP THEO HƯỚNG DẪN CỦA BỘ Y TẾ

CÁC BỆNH VIỆN CUNG CẤP DỊCH VỤ ĐIỀU TRỊ PREP THEO HƯỚNG DẪN CỦA BỘ Y TẾ

Ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1246/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, trong đó chỉ tiêu tỷ lệ người nam quan hệ tình dục với nam được điều trị PrEP đạt 30% vào năm 2025 và 40% vào năm 2030 đồng thời mở rộng điều trị PrEP cho những nhóm đối tượng nguy cơ HIV khác nhau theo Hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS ban hành kèm theo Quyết định số 5456/QĐ-BYT ngày 20/11/2011

Theo Cục Phòng chống HIV/AIDS, Cục sẽ tổ chức triển khai việc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm PrEP trên phạm vi cả nước; hướng dẫn cho các tỉnh tổ chức cung ứng dịch vụ điều trị PrEP trên địa bàn; tổ chức tập huấn, đào tạo chuyên môn kỹ thuật điều trị PrEP. Đối với Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế sẽ phối hợp với Cục Phòng chống HIV/AIDS hướng dẫn thực hiện các hoạt động điều trị dự phòng PrEP tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; đưa thông tin quản lý khách hàng điều trị PrEP vào hệ thống thông tin quản lý chung của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chia sẻ dữ liệu trong quá trình điều trị PrEP và bảo đảm tính bảo mật cho khách hàng tham gia điều trị PrEP.

Đối với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Khánh Hòa, sẽ phối hợp với Cục Phòng chống HIV/AIDS đào tạo điều trị PrEP, hỗ trợ cho các đơn vị cung cấp dịch vụ PrEP, xây dựng mô hình cung cấp dịch vụ phù hợp với địa bàn triển khai và phù hợp với các nhóm khách hàng có nguy cơ cao nhiễm HIV. Các CDC sẽ hỗ trợ cho các cơ sở y tế dự trù, báo cáo sử dụng thuốc ARV điều trị PrEP; theo dõi giám sát, hỗ trợ kỹ thuật và báo cáo các hoạt động điều trị PrEP với Sở Y tế và Cục Phòng chống HIV/AIDS.

Đối với các cơ sở cung cấp dịch vụ PrEP, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, Cục Phòng chống HIV/AIDS bảo đảm chất lượng, an toàn, hiệu quả và bảo mật thông tin khách hàng. Các cơ sở y tế cần kết nối chặt chẽ với các nhóm, tổ chức dựa vào cộng đồng trong việc giới thiệu, tiếp nhận đối tượng có nguy cơ cao nhiễm HIV để điều trị PrEP; kết nối chặt chẽ với đơn vị triển khai hoạt động giảm tác hại, tư vấn xét nghiệm HIV, điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục để thu nhận khách hàng có nguy cơ cao lây nhiễm HIV tham gia chương trình điều trị PrEP và thực hiện báo cáo theo quy định.

Theo Cục Phòng chống HIV/AIDS, các tổ chức dựa vào cộng đồng sẽ phối hợp tổ chức triển khai cung cấp dịch vụ điều trị PrEP tại cơ sở y tế theo hướng dẫn của Bộ Y tế; phối hợp với Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh xây dựng, hướng dẫn phối hợp và kết nối gửi cơ sở điều trị PrEP với các nhóm/tổ chức dựa vào cộng đồng để cung cấp dịch vụ PrEP cho nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhiễm HIV.

Cục Phòng chống AIDS dự kiến giai đoạn 2021-2025 có khoảng 50.000 khách hàng điều trị PrEP, trong đó phân bổ nhóm MSM khoảng 36.500 người sử dụng điều trị PrEP; nhóm chuyển giới nữ khoảng 700 người; nhóm phụ nữ bán dâm khoảng 2.100 người; nhóm tiêm chích ma túy khoảng 6.000 người còn nhóm có nhu cầu sử dụng cặp bạn tình dị nhiễm khoảng 4.700 người.

Một yêu cầu đặt ra là mở rộng cung cấp dịch vụ PrEP, bảo đảm tính liên tục và dễ tiếp cận, các mô hình triển khai phù hợp với đặc điểm tình hình dịch, nhóm người có hành vi nguy cơ cao, điều kiện địa lý qua đó tăng số khách hàng được điều trị PrEP.

TS Thu Hương cho rằng các tỉnh, thành phố lồng ghép, đa dạng hóa các hình thức cung cấp dịch vụ điều trị PrEP, nhà nước, tư nhân, phòng khám đa khoa, chuyên khoa truyền nhiễm, bệnh viện đa khoa, chuyên khoa, phòng khám điều trị HIV/AIDS, phòng khám điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, các Viện, trường Đại học Y, trung tâm y tế, trạm y tế xã, phường, thị trấn phù hợp.

Trong thời gian đến thí điểm, triển khai các mô hình cung cấp dịch vụ điều trị PrEP như cấp phát thuốc PrEP tại nhà thuốc, cung cấp PrEP từ xa, mô hình lưu động, mô hình cung cấp dịch vụ toàn diện, trạm y tế mở rộng chăm sóc sức khỏe tại nhà. Thí điểm mở rộng tiếp thị xã hội dịch vụ điều trị PrEP cho các đối tượng có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV. Tăng cường sự kết nối chuyển gửi khách hàng từ cơ sở điều trị Methadone, dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV âm tính; bệnh nhân điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục; điều trị ARV cho cặp dị nhiễm, chương trình bao cao su, chất bôi trơn đến cơ sở cung cấp dịch vụ điều trị PrEP.

Theo báo cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS, tính đến tháng 12/2019, cả nước có trên 212.000 người nhiễm HIV được phát hiện và đang còn sống, riêng năm 2019 phát hiện 10.211 người nhiễm HIV; có 1.953 trường hợp tử vong liên quan đến HIV/AIDS; có 144.664 người nhiễm HIV đang điều trị ARV tại 438 cơ sở điều trị HIV/AIDS, 40 trại giam, trại tạm giam, trung tâm giáo dục bắt buộc và đã có 562 trạm y tế xã phường cấp phát thuốc ARV. Tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nghiện chính ma túy và nhóm phụ nữ bán dâm giảm nhưng tăng nhanh ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam (MSM), từ 3,95% năm 2011 lên 5,1% năm 2015; 11,36% năm 2018 và 13,85% năm 2019. Các tỉnh, thành phố có tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM cao là Cần Thơ: 20,3%, TP Hồ Chí Minh: 13,8%, Bà Rịa - Vũng Tàu: 16%, Khánh Hòa: 14,6%, Hải Phòng: 5,3%.

Nghiên cứu của Viện Y tế Toàn cầu, Đại học Washington Mỹ năm 2019, tại 5 tỉnh, thành phố là TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Khánh Hòa và Kiên Giang, giai đoạn 2017-2050 ước tính sẽ có khoảng trên 107.000 trường hợp nhiễm HIV mới trong các nhóm quần thể nguy cơ cao nhiễm HIV. Nếu được áp dụng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV (PrEP) đạt tỷ lệ 60% sẽ giảm được 48% tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM (dự phòng được 55.640 trường hợp nhiễm HIV mới trên 107.000 trường hợp).

Theo Ts Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, năm 2017 trở đi hình thái lây nhiễm HIV qua con đường tình dục tăng nhất là nhóm MSM. Việt Nam bắt đầu triển khai thí điểm điều trị PrEP ở 8 cơ sở y tế tại TP Hồ Chí Minh; đánh giá thấy sự chấp nhận khả thi và hiệu quả, ngày 28/9/2018, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5866/QĐ-BYT về kế hoạch điều trị PrEP giai đoạn 2018-2020. Kết quả từ đầu năm 2019 đến ngày 31/3/2020, có 9.800 khách hàng có nguy cơ cao điều trị PrEP, trong đó nhóm MSM chiếm 80%. Tỷ lệ khách hàng duy trì điều trị sau 03 tháng đạt 84% và sau 6 tháng đạt 71%.

Kết quả đánh giá sau 1 năm triển khai điều trị PrEP có 6 trường hợp khách hàng có kết quả xét nghiệm HIV dương tính, trong đó 2 trường hợp nhiễm HIV kháng thuốc và 4 trường hợp không tuân thủ điều trị đúng như phác đồ điều trị; tỷ lệ dương tính trong những người điều trị PrEP là 0,061%. Một nghiên cứu của Trường Đại học Y Hà Nội theo dõi 1.498 MSM không điều trị PrEP sau 12 tháng có 56 trường hợp dương tính HIV, chiếm tỷ lệ 3,73%. Kết quả nghiên cứu cho thấy điều trị PrEP là biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV hiệu quả; những trường hợp ngừng không sử dụng dịch vụ, không tuân thủ điều trị theo hướng dẫn có thể xảy ra nhiễm HIV.

Ts Nguyễn Hoàng Long cho biết, việc triển khai điều trị PrEP được thực hiện cả y tế công và tư nhân, trong đó 49,5% số khách hàng sử dụng dịch vụ tại cơ sở y tế nhà nước và 50,5% số khách hàng sử dụng dịch vụ y tế tư nhân. Ngày 20/11/2019, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5456/QĐ-BYT về hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS, trong Hướng dẫn có một chương hướng dẫn điều trị PrEP. Ngày 12/3/2020, Cục Phòng chống HIV/AIDS đã có Công văn số 133/AIDS-ĐT về việc triển khai dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm PrEP. Phác đồ điều trị PrEP gồm các thuốc chứa tenofovir như TDF/FTC (300/200mg hoặc TDF/3TC (300/300mg) hoặc TDF (300mg). Theo kế hoạch, dự kiến đến cuối năm 2020, toàn quốc có khoảng 15.300 khách hàng có nguy cơ cao sẽ sử dụng dịch vụ PrEP.

Ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030 tại Quyết định số 1246/QĐ-TTg, do vậy rất cần thiết phải có kế hoạch điều trị dự phòng PrEP giai đoạn 2021-2025 để đạt được mục tiêu là đẩy mạnh các hoạt động điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV (PrEP) cho những người có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV để giảm số người nhiễm mới, hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS tại Việt Nam vào năm 2030./.

Anh Huy