TĂNG CƯỜNG XÉT NGHIỆM HIV TẠI CỘNG ĐỒNG, LƯU ĐỘNG VÀ TỰ XÉT NGHIỆM

TĂNG CƯỜNG XÉT NGHIỆM HIV TẠI CỘNG ĐỒNG, LƯU ĐỘNG VÀ TỰ XÉT NGHIỆM

Theo đánh giá của Cục Phòng chống HIV/AIDS, tình hình dịch HIV/AIDS vẫn diễn biến phức tạp. HIV/AIDS vẫn đang là vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng quan ngại. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiên chính ma túy còn ở mức trên 10%, tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam (MSM) tăng nhanh.

Báo cáo cho thấy, cả nước mỗi năm ghi nhận khoảng 10.000 trường hợp nhiễm HIV mới. Quan điểm của Chính phủ đối với công tác phòng chống HIV/AIDS là kết hợp các biện pháp chuyên môn kỹ thuật y tế và các biện pháp xã hội trong phòng chống HIV/AIDS trên nguyên tắc phối hợp dự phòng với chăm sóc điều trị HIV/AIDS toàn diện.

Mục tiêu đến năm 2030 cần đạt là phải mở rộng và đa dạng hóa các loại hình tư vấn xét nghiệm HIV, đẩy mạnh xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tự xét nghiệm, tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình đạt 95%, giám sát chặt chẽ tình hình diễn biến dịch HIV/AIDS ở các nhóm có hành vi nguy cơ cao.

Nhóm chỉ tiêu cần đạt cụ thể là số người nhiễm HIV được phát hiện mới đạt mức dưới 1.000 trường hợp/năm vào năm 2030. Tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới 2%. Tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV được tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV đạt 70% vào năm 2025 và đạt 80% vào năm 2030. Tỷ lệ thanh thiếu niên 15-24 tuổi có hiểu biết đầy đủ về HIV/AIDS đạt 80% và tỷ lệ người dân từ 15-49 tuổi không kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV đạt 80% vào năm 2030.

Từ nhận thức tốt, đúng nhóm chỉ tiêu xét nghiệm cần đạt là tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình đạt 90% vào năm 2025 và 95% vào năm 2030. Tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao lây nhiễm HIV được xét nghiệm HIV hàng năm đạt 70% vào năm 2025 và 80% vào năm 2030.

Để đạt được những chỉ số đó, cần phải thực hiện tốt nhiệm vụ thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng chống HIV/AIDS tới mọi đối tượng, kết hợp tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước với tuyên truyền về tác hại, hậu quả của HIV/AIDS đối với sức khỏe con người và phát triển kinh tế xã hội. Tổ chức tốt các biện pháp chuyên môn kỹ thuật y tế.

Cụ thể đối với nhóm giải pháp về tư vấn xét nghiệm HIV, thực hiện xét nghiệm sàng lọc HIV, cần đa dạng hóa dịch vụ tư vấn và xét nghiệm HIV, đẩy mạnh xét nghiệm HIV trong cơ sở y tế, mở rộng xét nghiệm HIV tại cộng đồng, xét nghiệm HIV lưu động và tự xét nghiệm HIV. Các tỉnh, thành phố cần triển khai các mô hình tư vấn xét nghiệm HIV phù hợp với từng nhóm có hành vi nguy cơ cao gồm người sử dụng ma túy, nam quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới, phụ nữ bán dâm, phạm nhân, mở rộng triển khai xét nghiệm HIV cho bạn tình, bạn chích của người nhiễm HIV, xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai.

Cần ứng dụng các kỹ thuật , sinh phẩm xét nghiệm mới, phương pháp lấy mẫu mới trong chẩn đoán nhiễm HIV, xác định những người có hành vi nguy cơ cao để triển khai các biện pháp can thiệp phù hợp phòng lây nhiễm HIV.

Các tỉnh, thành phố cần quan tâm mở rộng phòng xét nghiệm được phép khẳng định HIV đặc biệt là tuyến huyện, miền núi, vùng sâu, vùng xa để trả kết quả xét nghiệm khẳng định HIV dương tính cho người được xét nghiệm trong thời gian sớm nhất. Thường xuyên cập nhật các phương pháp xét nghiệm khẳng định HIV dương tính.

Các tỉnh, thành phố cần quan tâm bảo đảm chất lượng xét nghiệm HIV thông qua các hoạt động nội kiểm, ngoại kiểm, giám sát hỗ trợ kỹ thuật, khẳng định chất lượng phòng xét nghiệm nhằm nâng cao chất lượng tư vấn xét nghiệm HIV; bảo đảm và duy trì các phòng xét nghiệm tham chiếu quốc gia về HIV/AIDS đồng thời đó là đẩy mạnh các biện pháp để chuyển gửi thành công người nhiễm HIV từ dịch vụ tư vấn xét nghiệm đến dịch vụ chăm sóc, điều trị bằng thuốc ARV.

HIV/AIDS là vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội, sự phát triển của đất nước. Theo báo cáo Cục Phòng chống HIV/AIDS, tính đến tháng 6/2020, Việt Nam có khoảng 250.000 người hiện nhiễm HIV, có trên 100.000 người nhiễm HIV đã tử vong, 100% tỉnh, thành phố và 98% huyện đã phát hiện người nhiễm HIV.

Theo nhận định của Cục Phòng chống HIV/AIDS, nhờ có Chiến lược Quốc gia phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 ban hành kèm Quyết định số 608/QĐ-TTg ngày 25/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ và với sự nỗ lực của các Ban, Ngành liên quan Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu khống chế tỷ lệ nhiễm HIV dưới 0,3% trong cộng đồng dân cư vào năm 2020. Ước tính trong 20 năm qua cả nước đã dự phòng cho hơn 400.000 người không bị nhiễm HIV và 150.000 người không bị tử vong do AIDS.

Tuy nhiên tình hình dịch HIV/AIDS vẫn diễn biến phức tạp. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy ở mức trên 10%; tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam (MSM) tăng nhanh. Mỗi năm Việt Nam có khoảng 10.000 trường hợp nhiễm HIV được phát hiện mới, tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con trong cộng đồng vẫn còn ở mức 6%.

Để thực hiện chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, mục tiêu là số người nhiễm HIV mới giảm dưới 1.000 trường hợp/năm, ngày 14/8/2020 Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã ký Quyết định phê duyệt Chiến lược Quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Mục tiêu cụ thể của Chiến lược gồm 4 nhiệm vụ, một là Mở rộng và đổi mới các hoạt động truyền thông can thiệp giảm hại và dự phòng lây nhiễm HIV, tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV đạt 80% vào năm 2020; hai là Mở rộng và đa dạng hóa các loại hình tư vấn xét nghiệm HIV, đẩy mạnh xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tự xét nghiệm, tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình đạt 95% vào năm 2030, giám sát chặt chẽ tình hình diễn biến dịch HIV/AIDS ở các nhóm có hành vi nguy cơ cao; ba là Mở rộng và nâng cao chất lượng điều trị HIV/AIDS, tỷ lệ người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình được điều trị thuốc kháng virút có tải lượng virút dưới 95%, tỷ lệ người được điều trị thuốc kháng virút có tải lượng virút dưới ngưỡng ức chế đạt 95%, loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2030; bốn là Củng cố và tăng cường năng lực hệ thống phòng chống HIV/AIDS các tuyến, bảo đảm nguồn nhân lực cho công tác phòng chống HIV/AIDS, bảo đảm tài chính cho phòng chống HIV/AIDS. Chiến lược đã đề ra rất cụ thể các nhóm chỉ tiêu để đạt những mục tiêu đề ra. Nhóm chỉ tiêu tác động, nhóm chỉ tiêu dự phòng, nhóm chỉ tiêu về xét nghiệm, nhóm chỉ tiêu về điều trị, nhóm chỉ tiêu hệ thống y tế.

Đức Bảo