TRÌNH QUỐC HỘI SỬA ĐỔI LUẬT PHÒNG CHỐNG HIV/AIDS TRONG NĂM 2020

TRÌNH QUỐC HỘI SỬA ĐỔI LUẬT PHÒNG CHỐNG HIV/AIDS TRONG NĂM 2020

Theo báo cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS - Bộ Y tế, tính đến ngày 31/10/2019, cả nước có 211.981 người nhiễm HIV hiện còn sống; 103.426 người nhiễm HIV đã tử vong. Trong 10 tháng đầu năm 2019, cả nước xét nghiệm phát hiện mới 8.479 trường hợp nhiễm HIV, số bệnh nhân tử vong 1.496 trường hợp.

Qua phân tích cho thấy, người nhiễm mới HIV tập trung nhóm tuổi 16-29 chiếm tỷ lệ 40,1%, nhóm 30-39 tuổi chiếm 33,8%. Đường lây chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn chiếm tỷ lệ 7,2%, đường máu có tỷ lệ 16,6%, mẹ sang con chiếm 1,8%. Ước tính năm 2019, số phát hiện nhiễm HIV mới khoảng 10.000 người, số tử vong mới khoảng 2.000 người. Qua kết quả giám sát trọng điểm HIV tại 20 tỉnh, thành phố năm 2019, tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nghiện chích ma túy là 12,78%, giảm so với năm 2017 tỷ lệ này là 13,98%.

PGS.TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS nhận định, diễn biến dịch HIV/AIDS vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ lây nhiễm cao trong cộng đồng. Tỷ lệ lây truyền HIV qua quan hệ tình dục không an toàn gia tăng, đặc biệt là gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục với nam (MSM) trẻ tuổi dần, đây sẽ là nhóm nhiễm HIV mới chính tại Việt Nam trong thời gian đến. Bên cạnh đó, ở nhóm như vợ, chồng, bạn tình của người nghiện chích ma túy tuy không là nhóm trọng điểm nhưng gặp khó khăn trong việc triển khai các biện pháp can thiệp giảm hại do khó xác định nhóm đích để cung cấp dịch vụ can thiệp từ đó tư vấn xét nghiệm HIV sớm. Một số địa bàn ở vùng sâu, vùng xa do người dân không đủ kiến thức phòng chống HIV/AIDS, nguy cơ lây nhiễm HIV cao; tỷ lệ xét nghiệm phát hiện HIV/AIDS chưa đạt yêu cầu đề ra. Cục Phòng chống HIV/AIDS cảnh báo các tỉnh, thành phố, khu vực đô thị, nơi có giao thương kinh tế, văn hóa; tập trung cơ sở giáo dục đào tạo cần quan tâm nhiều hơn công tác truyền thông, can thiệp giảm tác hại, xét nghiệm HIV trong nhóm MSM.

Trong năm 2019, Bộ Y tế triển khai xây dựng hồ sơ, đề án sửa đổi, bổ sung Luật Phòng chống HIV/AIDS, dự kiến trình Chính phủ và Quốc Hội trong quý 3/2020; cụ thể: ngày 24/01/2019, Bộ Y tế gửi Chính phủ báo cáo số 61/BC-BYT về việc tiếp thu, giải trình ý kiến của Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc Hội đối với dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống HIV/AIDS; gửi báo cáo số 164/BC-BYT đánh giá 9 năm thực hành Luật Phòng chống HIV/AIDS; hiện đang hoàn thiện báo cáo đánh giá 12 năm thực hiện Luật Phòng chống HIV/AIDS. Để hoàn thiện dự thảo Luật Phòng chống HIV/AIDS sửa đổi, bổ sung trong năm 2020 sẽ đăng tải xin ý kiến dự thảo Luật trên website của Chính phủ, xin ý kiến các Bộ, ngành cơ quan liên quan đối với dự thảo Luật, hoàn thiện hồ sơ gửi Bộ Tư pháp thẩm định; hoàn thiện hồ sơ theo ý kiến thẩm định và trình Chính phủ; Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc Hội và Quốc Hội trong quý 3/2020.

PGS.TS Long nhận xét, HIV/AIDS là vấn đề sức khỏe công cộng quan trọng; là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam, Hiện với hơn 200.000 người nhiễm HIV cần được chăm sóc, điều trị thường xuyên, liên tục, suốt đời. Mỗi năm có 10.000 trường hợp nhiễm HIV mới; 2.000 - 3.000 trường hợp tử vong do HIV/AIDS, ngoài tác dụng rất lớn về sức khỏe, kinh tế - xã hội, một khó khăn gặp phải là hiện đang trong giai đoạn chuyển giao thuốc ARV nguồn viện trợ sang nguồn BHYT. Kinh nghiệm cán bộ còn hạn chế, số liệu bệnh nhân HIV/AIDS có thẻ BHYT chưa rõ ràng tại nhiều tỉnh, thành phố. Kinh phí hoạt động phòng chống HIV/AIDS nguồn viện trợ đang cắt giảm nhanh, các nguồn tài chính trong nước như ngân sách, BHYT chưa kịp bù đắp; vì vậy có những địa phương chỉ cung cấp đủ cho duy trì hoạt động thường xuyên cơ quan phòng chống HIV/AIDS địa phương. Việc chuyển giao dịch vụ HIV/AIDS từ nhà tài trợ sang cho quốc gia, từ cơ sở dự phòng sang cơ sở điều trị có những thay đổi về quy trình, thủ tục hành chính ảnh hưởng đến duy trì điều trị ARV cho bệnh nhân; nhiều nhân viên y tế tại cơ sở y tế được chuyển giao chưa được đào tạo chuyên sâu về chăm sóc điều trị ARV. Hiện định mức chi cho một đồng đẳng viên 500.000 đồng/tháng, mức chi này không kích thích tốt sự hoạt động của các đồng đẳng viên; mức chi cho xét nghiệm HIV chỉ 52.000 đồng/xét nghiệm cũng rất thấp cho triển khai xét nghiệm tại cộng đồng vì chi cho mua sinh phẩm xét nghiệm đã là 40.000 đồng. Hiện nay nhân lực thay thế hoạt động phòng chống HIV/AIDS chưa được đào tạo chuyên môn, kỹ năng phương pháp tiếp cận công việc đặc thù chưa hiệu quả cao.

Mặc dù dịch HIV/AIDS ở Việt Nam có xu hướng giảm, tuy nhiên chưa đảm bảo tính bền vững, tiềm ẩn nhiều nguy cơ bùng phát nếu hệ thống không tiếp tục có những biện pháp can thiệp mạnh mẽ và hiệu quả. Đáng chú ý là có sự đan xen giảm các hành vi của nhóm người nghiện chích ma túy và nhóm phụ nữ bán dâm, nhóm MSM, chuyển giới trong khi mức độ bao phủ của các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS còn rất hạn chế.

PGS. Nguyễn Hoàng Long cho biết, nhiệm vụ trong năm 2020 là sẽ trình Chính phủ, Quốc Hội hồ sơ bổ sung, sửa đổi Luật phòng chống HIV/AIDS. Mở rộng hoạt động xét nghiệm phát hiện người nhiễm HIV; phấn đấu phát hiện mới khoảng 8.000 trường hợp nhiễm HIV. Duy trì nâng cao chất lượng điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone, phấn đấu điều trị trên 50.000 bệnh nhân, mở rộng triển khai thí điểm điều trị nghiện bằng Buprenorphine. Phấn đấu điều trị ARV cho 150.000 bệnh nhân, tiếp tục mở rộng điều trị ARV qua BHYT, tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV có tải lượng vi rút HIV dưới ngưỡng ức chế đạt 95% trở lên./.

Anh Huy