Mục tiêu 90-90-90 trong phòng, chống HIV/AIDS –Nhiều kết quả đạt được trong năm 2021

Mục tiêu 90-90-90 trong phòng, chống HIV/AIDS –Nhiều kết quả đạt được trong năm 2021

Chiến lược quốc gia kết thúc dịch bệnh AIDS vào năm 2030 đã đặt mục tiêu đến năm 2023 Việt Nam cần đạt các mục tiêu 90-90-90 tức là 90% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV; 90% người điều trị bằng thuốc ARV có tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện.

Năm 2021, dịch Covid-19 đã tác động tiêu cực đến mọi mặt các khía cạnh kinh tế, xã hội trong đó có chương trình phòng, chống HIV/AIDS. Tuy nhiên với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương, chương trình phòng, chống HIV/AIDS vẫn đạt được nhiều kết quả quan trọng.

BS. Tôn Thất Toàn- Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Khánh Hòa cho biết, hiện nay Trung ương đã ban hành nhiều văn bản tạo hành lang pháp lý cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS như: Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá XIII ra Chỉ thị số 07-CT/TW về Tăng cường lãnh đạo công tác phòng, chống HIV/AIDS, tiến tới chấm dứt dịch bệnh AIDS tại Việt Nam trước năm 2030 ngày 06/7/2021. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 63/2021/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) ngày 30/6/2021. Quyết định số 3033/QĐ-BYT của Bộ Y tế về Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) ngày 23/6/2021. Bộ Y tế cũng đã ban hành Thông tư 09/2021/TT-BYT quy định về quy trình, thời điểm, số lần xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; chăm sóc, điều trị đối với phụ nữ nhiễm HIV trong thời kỳ mang thai, khi sinh con, cho con bú và biện pháp nhằm giảm lây nhiễm HIV từ mẹ sang con ngày 30/6/2021; Quyết định số 2834/QĐ-BYT của Bộ Y tế về “Hướng dẫn thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV và sử dụng số liệu xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS” ngày 09/6/2021. Hiện Bộ Y tế đã xây dựng và đang trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về cơ sở y tế đủ điều kiện được xác định tình trạng nghiện ma túy, hồ sơ, trình tự, thủ tục xác định tình trạng nghiện ma túy.

UBND tỉnh Khánh Hòa cũng đã ban hành Kế hoạch số 4514/KH-UBND ngày 26/5/2021 về đảm bảo tài chính cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS để thực hiện mục tiêu chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030 trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.

Việc điều trị HIV/AIDS cũng tiếp tục được đẩy mạnh, hiện cả nước đang điều trị cho khoảng 161.000 người. Trong đó có hơn 85.000 bệnh nhân điều trị ARV thanh toán qua nguồn BHYT chiếm khoảng 53% tổng số bệnh nhân đang được điều trị bằng thuốc ARV. Chương trình Methadone đã được triển khai điều trị cho hơn 52.000 bệnh nhân.

Mô hình thông tin giáo dục truyền thông về HIV/AIDS được triển khai đa dạng, đẩy mạnh truyền thông qua mạng xã hội như các trang thông tin điện tử (website); facebook, tick tok, các diễn đàn và truyền thông đại chúng nhất là trong bối cảnh dịch covid 19 hạn chế tiếp cận trực tiếp. Các hình thức tiếp cận cộng đồng, truyền thông cá nhân, nhóm và các hình thức khác vẫn được triển khai đa dạng nhất là với các địa phương dịch covid 19 không bị ảnh hưởng nhiều.

HIV/AIDS vẫn đang là gánh nặng bệnh tật tại Việt Nam. Ước tính có khoảng 230.000 người nhiễm HIV còn sống. Mỗi năm phát hiện mới hơn 12.000 người nhiễm HIV và khoảng 2000 người nhiễm HIV tử vong hàng năm. Tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nguy cơ cao tuy có giảm nhưng riêng trong nhóm MSM lại tăng mạnh trong những năm gần đây.

Năm 2021, dịch covid-19 lan rộng nên việc giãn cách xã hội cũng như phong tỏa các cơ sở cung cấp dịch vụ, các chiến lược cách ly cũng đã ảnh hưởng đáng kể đến việc tiếp cận và sử dụng dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS một cách liên tục của các nhóm khách hàng đích.

Chiến lược quốc gia kết thúc dịch bệnh AIDS vào năm 2030 đã đặt mục tiêu đến năm 2023 Việt Nam cần đạt các mục tiêu 90-90-90 tức là 90% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình; 90% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV; 90% người điều trị bằng thuốc ARV có tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện.

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Khánh Hòa, 9 tháng đầu năm 2021, toàn tỉnh ghi nhận 164 trường hợp nhiễm mới HIV, tăng 43 trường hợp so với năm 2020. Hiện tổng số trường hợp nhiễm HIV/AIDS hiện còn sống của tỉnh Khánh Hòa là 1.351 trường hợp, nam giới chiếm tỷ lệ 84,3%, nữ giới 15,7%. Nhóm tuổi 20-19 tuổi chiếm tỷ lệ 56,4%, nhóm 13-19 tuổi chiếm 3,5%. Phân loại theo đối tượng nhiễm HIV, nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) chiếm cao nhất với 49,4%; nhóm tiêm chích ma túy chiếm 5,8%; nhóm vợ, chồng, bạn tình người nhiễm chiếm 11%.

Theo BS. Tôn Thất Toàn, hình thái lây nhiễm HIV của tỉnh vẫn là các nhóm có nguy cơ cao, đặc biệt là nhóm MSM; đường lây truyền chủ yếu là đường tình dục. Bên cạnh đó, nguy cơ làm gia tăng ca nhiễm HIV tiềm ẩn, phức tạp do tình trạng nghiện ma túy, can thiệp phòng chống HIV/AIDS bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, các nhóm nguy cơ khó tiếp cận, các can thiệp dịch vụ hạn chế để phòng lây truyền HIV/AIDS. Thực tế tỷ lệ các nhóm có hành vi nguy cơ nhiễm HIV tiếp cận được các dịch vụ bơm kim tiêm, bao cao su hiện đạt được khoảng 63,2%.

Mặc dù mục tiêu 90-90-90 sẽ kết thúc vào năm 2025; tuy nhiên nếu không có sự quan tâm và đầu tư đúng mức, sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, các mục tiêu này vẫn rất khó để hoàn thành.

Nguyên Khải