Phân biệt so biển và sam biển để tránh ngộ độc

Phân biệt so biển và sam biển để tránh ngộ độc

Theo thông tin từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa, ngày 5/02/2023, bệnh viện tiếp nhận và đang điều trị tích cực cho ba bệnh nhân bị ngộ độc khi ăn sam bị nghi là ăn nhầm so biển ở một quán hải sản trên đia bàn thị xã Ninh Hòa .

Được biết, tối ngày 4/02, khoảng 10 người là nhân viên một quán hải sản ở thị xã Ninh Hòa cùng ăn món sam biển hấp. Khoảng 30 phút sau khi ăn, 3 người trong số họ có dấu hiệu nôn ói, tê lưỡi, những người còn lại cảm giác choáng mệt. Nghi ngờ ngộ độc thực phẩm nên nhóm người đã đến Trung tâm Y tế thị xã Ninh Hòa để điều trị. Một ngày sau, 3 bệnh nhân có dấu hiệu trở nặng được chuyển vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa.

Theo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa, hiện tại một bệnh nhân nam 35 tuổi có tiên lượng xấu phải đặt nội khí quản thở máy, hai bệnh nhân còn lại đã qua cơn nguy kịch, được bác sĩ theo dõi, chăm sóc y tế.

Theo Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, con so và con sam đều sinh trưởng ở vùng ven biển là đầm, vịnh nước mặn hoặc cửa sông đổ ra biển, hai loài này có hình dáng rất giống nhau có nhiều người do chưa phân biệt được con so và con sam biển nên đã sử dụng nhầm dẫn đến ngộ độc, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng vì trong con so biển có chứa chất tetrodotoxin cực độc.

Con sam (tên khoa học là Tachypleus tridentatus) có hình thù lạ mắt, vỏ cứng như mai cua, mình tròn vẹt, đường kính khoảng một gang tay (20cm), dưới bụng có 8 chân càng nhỏ, đuôi sam có gờ mặt lưng rất rõ, hình tam giác. Con sam cái nặng khoảng 1kg, sam đực nhỏ hơn, chỉ nặng bằng nửa sam cái. Đặc điểm của loài sam là luôn luôn đi đôi.

Con so biển (tên khoa học là Carcinoscorpius rotunicauda) có hình dáng rất giống con sam, nhỏ hơn con sam, thân màu xanh nâu đậm, đuôi so không có gờ mặt lưng, tiết diện cắt ngang của đuôi có hình trứng hoặc tròn.

Con so có độc tố gây chết người là tetrodotoxin, tác động thần kinh trung ương, gây tê liệt cơ thể, ngừng tuần hoàn, hô hấp, dẫn đến tử vong. Điều đáng nói là tetrodotoxin chịu được nhiệt độ cao, nên khi đun sôi, phơi khô hay sấy khô thì độc tố này vẫn tồn tại. Sau khi ăn phải so biển, chất tetrodotoxin được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa trong khoảng 10 - 15 phút, đạt nồng độ cao nhất trong máu sau 20 phút và chỉ mấy giờ sau các triệu chứng ngộ độc xuất hiện. Liều tử vong đối với người là 1 - 2mg và nguyên nhân tử vong là liệt cơ hô hấp và hạ huyết áp.

Để tránh nhầm lẫn giữa con sam và con so, Cục An toàn thực lưu ý người dân cần cách nhận diện các đặc điểm sau:

Dựa vào kích thước:

Dựa vào hình dạng đuôi: Cách dễ dàng nhận biết nhất giữa con sam với con so chính là ở phần đuôi. Đuôi sam có tiết diện hình tam giác, với 3 cạnh kéo dài đến tận cuối phần đuôi. Ở đỉnh tam giác có gai nhọn giống như lưỡi cưa. Đuôi con so thì ngược lại, có tiết diện hình tròn hoặc hình bầu dục và không có gai nhọn như sam biển.

Dựa vào đặc điểm di chuyển:

Để phòng, chống ngộ độc, Cục An toàn Thực phẩm khuyến cáo người dân nên thận trọng khi lựa chọn sam biển và so biển. Tuyệt đối không ăn so biển kể cả thịt và trứng của chúng.

Hữu Lai