Hoạt động đồng đẳng giúp giảm ca nhiễm HIV mới trong nhóm MSM

Hoạt động đồng đẳng giúp giảm ca nhiễm HIV mới trong nhóm MSM

Tính đến năm 2021, cả thế giới ước tính có khoảng 38,4 triệu người đang sống với HIV/AIDS. Trong đó, có 70% số người nhiễm HIV nằm trong các quần thể nguy cơ cao như nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), phụ nữ bán dâm và người tiêm chích ma túy.

Theo tổ chức UNAIDS, nguy cơ nhiễm HIV của nhóm MSM cao gấp 28 lần so với nhóm nam giới chung. Xu hướng nhiễm HIV ở các quốc gia và khu vực Đông Nam Á đều cho thấy sự gia tăng trong nhóm MSM.

Báo cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS – Bộ Y tế, Việt Nam là một trong các điểm nóng của dịch HIV với ước tính khoảng 240.000 người hiện nhiễm.

Kết quả nghiên cứu tại 15 tỉnh, thành phố trên toàn quốc trong đó có tỉnh Khánh Hòa vào các năm 2015 đến 2020 cho thấy tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm MSM năm 2020 là 13,4% tăng cao so với năm 2015 là 5,1%. Riêng đối với nhóm MSM có độ tuổi dưới 25, tỷ lệ hiện nhiễm năm 2020 là 13,1% tăng cao hơn so với năm 2015 là 5,3%.

Báo cáo nghiên cứu cho thấy các tỉnh Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long tỷ lệ hiện nhiễm HIV trên nhóm MSM là 16,2%. Kết quả nghiên cứu ghi nhận, có 56% MSM bắt đầu quan hệ tình dục qua đường hậu môn, trong đó gần 1/3 quan hệ tình dục qua đường hậu môn trước 18 tuổi. Có 58,6% MSM có sử dụng bao cao su ở lần quan hệ tình dục gần nhất. Khoảng 13% MSM trả lời đã từng bán dâm năm 2020.

Cục Phòng chống HIV/AIDS ước tính toàn quốc hiện có 178.000 MSM. Với bối cảnh tỷ lệ nhiễm HIV gia tăng cho thấy sự cần thiết tăng cường các can thiệp nhắm đến nhóm MSM để kiểm soát được tình hình dịch HIV tại Việt Nam.

Tỉnh Khánh Hòa, theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, tính đến ngày 31/3/2023 toàn tỉnh có số người nhiễm HIV được quản lý là 2.817, trong đó hiện còn sống là 1.499 bệnh nhân. Số bệnh nhân HIV/AIDS hiện đang được điều trị thuốc ARV là 1.255 người.

Đối với tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM tại tỉnh Khánh Hòa, nếu năm 2010 tỷ lệ này chỉ là 1%, năm 2015 tăng lên 2,67%, năm 2016 tăng lên 7,3%, năm 2018 tăng lên 14,6% và duy trì mức 14% cho đến năm 2022.

Tỉnh Khánh Hòa có hai nhóm can thiệp đến cộng đồng MSM là nhóm Bồ Công Anh tại Nha Trang và nhóm Sóng Biển tại thị xã Ninh Hòa. Hai nhóm này có địa bàn hoạt động tại TP Cam Ranh, huyện Cam Lâm, huyện Diên Khánh, huyện Vạn Ninh và TP Nha Trang.

Đội ngũ tiếp cận viên của hai nhóm có 30 thành viên, là những bạn nhiệt tình, tâm huyết trong công tác tiếp cận với các em có hành vi nguy cơ nhiễm HIV để tư vấn, truyền thông, giới thiệu tiếp cận các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS như nhận bao cao su, chất bôi trơn, chuyển gửi xét nghiệm, kết nối điều trị.

Nhóm hiện áp dụng cách tiếp cận một đồng đẳng viên sẽ như một hạt giống ban đầu, tiếp cận vòng một cho 3-5 MSM, sau đó mỗi 3-5 MSM này lại tìm và tiếp cận 3-5 MSM khác. Cứ như thế cách tiếp cận nhiều vòng lan tỏa như rễ cây trong cộng đồng MSM tại từng khu vực, qua đó kết nối các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS một cách nhanh nhất, phù hợp với từng MSM trong suốt chuỗi chăm sóc phục vụ khách hàng.

Các đồng đẳng viên hỗ trợ cho các nhóm MSM tư vấn sàng lọc nguy cơ, nếu khách hàng có nguy cơ sẽ được xét nghiệm sàng lọc HIV, đánh giá hành vi nguy cơ, xét nghiệm xác định tình trạng nhiễm HIV là mới hay đã nhiễm HIV lâu hơn 12 tháng, chuyển gửi xét nghiệm khẳng định, hỗ trợ dịch vụ điều trị HIV hoặc điều trị các bệnh lây qua đường tình dục, hỗ trợ cho khách hàng tuân thủ điều trị. Nếu MSM có hành vi nguy cơ nhưng kết quả xét nghiệm HIV âm tính, kết nối hỗ trợ điều trị thuốc PrEP dự phòng không để xảy ra tình trạng nhiễm HIV.

Trong 4 tháng đầu năm 2023, hai nhóm Bồ Công Anh và Sóng Biển đã tiếp cận thành công gần 700 bạn MSM, kết nối được 199 bạn điều trị PrEP, có 33 trường hợp nhiễm HIV kết nối điều trị ARV. Ngoài ra hai nhóm còn cấp phát được gần 93.000 bao cao su, 70.250 gói bôi trơn, 33.300 bơm kim tiêm.

Hy vọng trong thời gian đến, các bạn đồng đẳng sẽ tổ chức đa dạng các hoạt động tiếp cận các MSM bằng nhiều kênh như trực tiếp và tiếp cận qua mạng xã hội, qua đó tăng được số lượt MSM tham gia chương trình góp phần giảm được các trường hợp nhiễm HIV mới./.

Anh Huy