Số trường hợp mắc sốt rét khu vực miền Trung – Tây Nguyên năm 2023 giảm 11% so với năm 2022

Số trường hợp mắc sốt rét khu vực miền Trung – Tây Nguyên năm 2023 giảm 11% so với năm 2022

Trong những năm qua, khu vực miền Trung – Tây Nguyên luôn được xem là khu vực trọng điểm sốt rét của cả nước.

Do điều kiện tự nhiên diện tích rừng chiếm phần lớn diện tích; số lượng lớn người dân tộc thiểu số sinh sống, lao động trong rừng rẫy; khu bảo tồn thiên nhiên Ea So huyện Ea Kar tỉnh Đắc Lắc có họat động khai thác làm thổ sản, giao lưu biên giới, vì vậy nguy cơ mắc sốt rét cũng tăng cao.

Khu vực miền Trung – Tây Nguyên còn có đường biên giới tiếp giáp Lào, Campuchia với nhiều đường chính ngạch, tiểu ngạch, công tác quản lý dân di biến động gặp nhiều khó khăn, áp dụng biện pháp phòng chống sốt rét cho đối tượng này chưa hiệu quả, đây là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ bùng phát sốt rét tại khu vực này.

Các chuyên gia sốt rét quan ngại, ký sinh trùng sốt rét kháng với thuốc Artemisinin và các dẫn xuất tăng lên, véc tơ truyền bệnh sốt rét kháng với hóa chất diệt côn trùng đã ảnh hưởng đến kết quả thực hiện mục tiêu chương trình phòng chống sốt rét.

Năm 2019, khu vực miền Trung – Tây Nguyên có TP Đà Nẵng được công nhận đạt tiêu chí về loại trừ bệnh sốt rét, năm 2022 Thừa Thiên - Huế và năm 2023 tỉnh Quảng Ngãi cũng được công nhận.

Theo báo cáo của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng – Côn trùng Quy Nhơn, toàn miền Trung – Tây Nguyên tính đến tháng 11/2023 ghi nhận 246 trường hợp sốt rét, giảm so với cùng kỳ năm 2022 là 277 trường hợp. Năm 2023 ghi nhận 02 trường hợp sốt rét ác tính tại tỉnh Khánh Hòa, không có trường hợp tử vong.

Những tỉnh có số trường hợp sốt rét mắc nhiều là Khánh Hòa 186 trường hợp, Phú Yên 9, Ninh Thuận 9, Gia Lai 11, Đắc Lắc 8. Các tỉnh miền Trung ghi nhận 220 trường hợp và các tỉnh vùng Tây Nguyên ghi nhận 26 trường hợp.

Về cơ cấu ký sinh trùng sốt rét, loài Plasmodium Malariae chiếm nhiều nhất với tỉ lệ 40,24%, P.Vivax chiếm 35,77%, P.Falciparum chiếm 23,17%, phối hợp chiếm 0,8%. Riêng tỉnh Khánh Hòa loài Plasmodium Malariae ghi nhận 95 trường hợp mắc.

Viện Sốt rét - Ký sinh trùng – Côn trùng Quy Nhơn trong thời gian qua đã thường xuyên chỉ đạo công tác phòng chống loại trừ sốt rét đến các tỉnh, thành phố, các bệnh viện trong khu vực, đặc biệt chú ý đến tình hình sốt rét gia tăng tại huyện Khánh Vĩnh, Khánh Hòa.

Viện đã hỗ trợ, rà soát giúp tỉnh Quảng Ngãi hoàn thành hồ sơ công nhận loại trừ sốt rét vào năm 2023, đôn đốc các tỉnh xây dựng lộ trình loại trừ sốt rét.

Viện đã thực hiện công tác chỉ đạo tuyến đến các tỉnh, đánh giá tình hình sốt rét, đưa ra các giải pháp thích hợp cho từng địa phương, thúc đẩy nhanh quá trình loại trừ sốt rét trong toàn khu vực.

Các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung – Tây Nguyên đã nâng cao chất lượng các biện pháp chuyên môn kỹ thuật, thực hiện các chiến dịch phòng chống sốt rét, điều trị bệnh nhân mắc bệnh sốt rét theo hướng dẫn chẩn đoán, điều trị năm 2023 và hướng dẫn giám sát phòng chống bệnh sốt rét năm 2021 của Bộ Y tế. Các tỉnh đã chỉ đạo thực hiện công tác điều trị triệt căn, theo dõi bệnh nhân sốt rét nhiễm P.Vivax.

Viện đã phối hợp với các tỉnh tổ chức các đoàn giám sát dịch tễ sốt rét tại các vùng trọng điểm, vùng có nguy cơ cao gia tăng sốt rét để đánh giá tình hình sốt rét, đề xuất giải pháp và khống chế sốt rét gia tăng, đặc biệt là nhiều chuyến giám sát thực hiện tại huyện Khánh Vĩnh, Khánh Hòa.

Đối với giám sát véc tơ, năm 2023 thực hiện giám sát tại 29 xã tại 12 tỉnh miền Trung – Tây Nguyên, kết quả có 25 loài Anopheles được thu thập, trong đó Bình Thuận có 9 loài, Ninh Thuận có 14 loài, Khánh Hòa có 20 loài, Phú Yên có 17 loài, Bình Định có 12 loài, Quảng Ngãi 13 loài, Quảng Nam 12 loài, Quảng Trị 12 loài, Quảng Bình 20 loài, Gia Lai 18 loài, Đắc Lắc 18 loài, Đắc Nông 18 loài.

Trong 29 xã điều tra, có 14 xã thu thập được An. dirus và mật độ véc tơ cao tập trung chủ yếu ở nhà rẫy xã Ea Sô, xã Ea Sar tỉnh Đắc Lắc, xã Đắc Wil tỉnh Đắc Nông, xã Ia Mlah tỉnh Gia Lai, xã Khánh Thành, Sơn Thái, Khánh Thượng tỉnh Khánh Hòa, xã Phan Tiến tỉnh Bình Thuận.

Một đặc điểm được ghi nhận là mật độ muỗi An. dirus bắt được ngoài nhà cao hơn so với trong nhà. Có một số bắt được véc tơ tại khu dân cư như xã Khánh Thượng tỉnh Khánh Hòa, xã Ea Sô tỉnh Đắc Lắc.

An. dirus thu thập chủ yếu là phương pháp mồi người, mật độ ngoài nhà là 12,12 con/người/đêm so với trong nhà là 3,25 con/người/đêm (xã Đắc Wil). Đối với véc tơ chính An. minimus, trong 29 xã điều tra có 23 xã bắt được véc tơ này tại khu vực bìa rừng, khu dân cư; phương pháp dùng bẫy đèn trong nhà, soi gia súc, bẫy mồi gia súc.

Các véc tơ phụ An. maculatus, An. aconitus mật độ luôn cao trong các đợt điều tra, bắt được chủ yếu qua phương pháp soi gia súc, bẫy mồi gia súc. Ở sinh cảnh dân cư, loài An. aconitus chiếm ưu thế còn An. maculatus ở nhiều sinh cảnh khác nhau kể cả khu dân cư và nhà rẫy.

Đối với véc tơ An. Jeyporiensis qua điều tra thấy ít gặp trong vài năm trở lại đây, có bắt được ở Quảng Nam và Gia Lai, số lượng bắt được rất ít từ 1-2 cá thể./.

Văn Hanh