Những lưu ý phòng ngừa lây nhiễm sởi trong cơ sở y tế

Những lưu ý phòng ngừa lây nhiễm sởi trong cơ sở y tế

Trước khi vắc xin sởi được cấp phép đưa vào sử dụng vào năm 1963, ước tính có khoảng 30 triệu ca mắc sởi với hơn 2 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới.

Vì sao số trường hợp lây bệnh sởi tăng cao, các chuyên gia bệnh truyền nhiễm đánh giá rằng, bệnh sởi là một trong những bệnh dễ lây nhiễm nhất trên thế giới. Vi rút sởi tồn tại và họat động trong không khí hoặc các bề mặt nhiễm kéo dài đến 2 giờ sau khi người bệnh sởi ra khỏi khu vực, phòng. Cứ 1 người bị nhiễm bệnh sởi có thể lây nhiễm cho 9 đến 10 người tiếp xúc gần, nhất là những người chưa được tiêm vắc xin phòng sởi.

Người mắc vi rút sởi có thể lây truyền cho người khác từ 4 ngày trước khi có phát ban đến 4 ngày sau khi phát ban.

Như vậy, bệnh nhân sởi nằm trong 1 phòng bệnh dù đã ra khỏi phòng bệnh, vẫn có khả năng lây cho người khác 2 giờ sau đó. Chỉ số lây nhiễm sởi (Ro) đối với COVID-19 từ 2-4, trong khi vi rút sởi chỉ số lây nhiễm từ 14-16, đây là lý do bệnh sởi là bệnh dễ lây lan nhanh nhất.

Bệnh sởi lây truyền qua tiếp xúc, giọt bắn, không khí. Lây qua tiếp xúc từ dịch tiết mũi, họng, khi ho, hắt hơi, số mũi, nói chuyện với người bệnh. Lây truyền qua giọt bắn từ dịch tiết mũi, họng.

Theo các chuyên gia, những người có nguy cơ cao mắc sởi là người chưa hoặc không có miễn dịch với sởi. Cụ thể như trẻ nhỏ chưa đủ tháng tuổi để tiêm vắc xin sởi; ở trẻ hoặc người lớn không tiêm vắc xin do có chống chỉ định, như trường hợp suy giảm miễn dịch, ung thư đang điều trị, phụ nữ mang thai, lao….

Đối với trẻ quên lịch tiêm vắc xin chưa đầy đủ, có một số ít trẻ đã tiêm đủ vắc xin sởi nhưng không đạt được miễn dịch cũng có nguy cơ mắc bệnh sởi.

Biện pháp phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả nhất là thực hiện tiêm vắc xin sởi đầy đủ theo chương trình tiêm chủng mở rộng.

Tại cơ sở y tế, để phòng ngừa lây nhiễm sởi, cần tổ chức khám, phân luồng, cách ly kịp thời đối với người bệnh nghi sởi (sốt, phát ban…). Các cơ sở y tế phải thực hiện tốt phòng ngừa chuẩn và phòng ngừa dựa trên 3 đường lây truyền của bệnh sởi.

Tại cơ sở y tế thực hiện tốt việc khai báo, thông tin, báo cáo ca bệnh sởi, giám sát, theo dõi sức khỏe nhân viên y tế, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân từng tiếp xúc trực tiếp với ca bệnh sởi.

Nhân viên y tế trực tiếp chăm sóc, điều trị bệnh nhân sởi cần đảm bảo được tiêm ngừa đủ 2 mũi vắc xin MRR, 1 mũi có hiệu quả phòng bệnh 93%, tiêm đủ 2 mũi tỉ lệ tăng lên là 97%. Cơ sở y tế cần có kế hoạch giám sát, theo dõi sức khỏe nhân viên y tế trực tiếp thăm khám, chăm sóc người bệnh sởi.

Phòng ngừa kiểm soát nhiễm khuẩn tại cơ sở y tế bằng cách tổ chức bệnh nhân đến khoa khám bệnh, nếu nghi ngờ sởi, nhân viên y tế rửa tay, đeo khẩu trang ngoại khoa, đối với bệnh nhân thực hiện phân luồng đến khu khám riêng, che khăn giấy khi ho, hắt hơi, rửa tay khi tiếp xúc chất tiết mũi, miệng, đeo khẩu trang ngoại khoa.

Trường hợp cho bệnh nhân nhập viện, cần báo cáo ca bệnh theo quy định tại Thông tư số 54/2015/-BYT của Bộ Y tế, xác định ca bệnh sởi, cơ sở y tế tiếp tục các biện pháp cách ly, phòng ngừa lây nhiễm.

Về nguyên tắc cách ly, thực hiện với mọi bệnh nhân nghi ngờ sởi (sốt, phát ban…); thực hiện cách ly ngay tại nơi phát hiện; bố trí người bệnh vào khu vực, phòng bệnh riêng. Lưu ý nhân viên phải mang trước khẩu trang ngoại khoa để sẵn sàng tiếp nhận, thăm khám bệnh nhân.

Phòng cách ly lý tưởng là phòng riêng, áp lực khí âm; nếu không có thì phòng có 6-12 luồng khí trên 1 giờ và luồng khí này đi ra ngoài cửa sổ (quạt, thông gió) ; phòng nên có hệ thống lọc (HEPA) luồng khí vào hệ thống xử ký không khí hoặc khu vực lân cận.

Theo các chuyên gia, có thể bố trí các bệnh nhân nghi ngờ mắc sởi vào cùng khu vực, phòng cách ly, hạn chế và kiểm sóat người ra vào phòng cách ly.

Các cơ sở y tế khi phòng ngừa chuẩn, áp dụng cho các bệnh nhân trong bệnh viện; phòng ngừa cần kết hợp dựa trên 3 đường lây truyền của bệnh sởi, thực hiện tốt các biện pháp như rửa tay, đeo găng tay, kim tiêm an toàn, xử lý vải, các phương tiện găng, áo choàng, vệ sinh bề mặt, làm sạch dụng cụ…Đối với phòng ngừa qua giọt bắn cần thực hiện rửa tay trước khi vào và sau khi ra khỏi phòng cách ly. Trước khi vào phòng cách ly, nhất là tiếp xúc gần với bệnh nhân, cần tuân thủ mang PPE để bảo vệ mắt, mũi, miệng (khẩu trang ngoại khoa, mắt kính, mặt nạ…); tháo ra sau khi ra khỏi phòng cách ly. Hạn chế tối đa vận chuyển bệnh nhân, bệnh nhân phải đeo khẩu trang.

Phòng lây truyền bệnh sởi qua đường không khí cần rửa tay, bệnh nhân có phòng cách ly riêng, nhân viên y tế đeo khẩu trang N95, khẩu trang ngoại khoa khi đi vào phòng bệnh, hạn chế tối đa việc vận chuyển bệnh nhân, đeo khẩu trang cho bệnh nhân.

Bên cạnh việc thực hiện phòng ngừa chuẩn, cần hướng dẫn những bệnh nhân có triệu chứng đường hô hấp cần che miệng, mũi bằng khăn giấy và bỏ khăn giấy vào thùng rác, dùng khẩu trang và rửa tay sau khi tiếp xúc với chất tiết, lưu ý khẩu trang không nên sử dụng lại sau khi đã dùng 1 lần. Các cơ sở y tế cần tổ chức tốt công tác quản lý chất thải, xử lý dụng cụ, đồ vải, vệ sinh bề mặt trong khu vực cách ly theo đúng quy định của Bộ Y tế./.

Văn Hanh