Tư vấn, điều trị phụ nữ mang thai dương tính với HIV

Tư vấn, điều trị phụ nữ mang thai dương tính với HIV

Theo BS Tôn Thất Toàn – Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, phụ nữ mang thai đến khám thai lần đầu sẽ được cung cấp thông tin trước xét nghiệm về nguy cơ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con.

Cán bộ y tế sẽ phân tích lợi ích của việc xét nghiệm phát hiện sớm, các can thiệp có hiệu quả để dự phòng lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con và đảm bảo sức khỏe cho mẹ, giải thích về quy trình lấy máu và thời gian trả kết quả xét nghiệm.

Các bộ y tế sẽ lấy máu và xét nghiệm HIV, HBsAg và giang mai cho phụ nữ mang thai. Nếu kết quả âm tính, giải thích cho bà mẹ kết quả âm tính là không nhiễm HIV, viêm gan B và giang mai tại thời điểm xét nghiệm. Đối với trường hợp có nguy cơ cao nhiễm HIV trong vòng 3 tháng trước khi xét nghiệm, cán bộ y tế sẽ giải thích cho bà mẹ giai đoạn cửa sổ và sự cần thiết phải xét nghiệm lại.

Cán bộ y tế sẽ tư vấn cho các trường hợp có nguy cơ cao nhiễm HIV, viêm gan B, giang mai và sự cần thiết phải làm lại xét nghiệm vào 3 tháng cuối thai kỳ; cung cấp thông tin về sự cần thiết của việc tiêm phòng vắc xin viêm gan B liều sơ sinh trong 24 giờ đầu sau sinh và tiêm đủ 3 liều vắc xin viêm gan B cho trẻ theo lịch tiêm chủng.

Nếu kết quả xét nghiệm HIV dương tính, cán bộ y tế giải thích cho phụ nữ mang thai về kết quả xét nghiệm, đây là kết quả xét nghiệm sàng lọc nên cần thiết phải thực hiện thêm xét nghiệm để khẳng định tình trạng nhiễm HIV.

Sau khi có kết quả xét nghiệm khẳng định dương tính, cán bộ y tế tư vấn và điều trị ARV sớm cho phụ nữ mang thai, đánh giá nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con, nguy cơ cao khi người phụ nữ mang thai không điều trị ARV hoặc bắt đầu điều trị ARV ≤ 4 tuần trước khi sinh, xét nghiệm tải lượng vi rút HIV ≥ 1000 bản sao, được phát hiện nhiễm HIV trong vòng 72 giờ trước hoặc ngay khi sinh.

Cán bộ y tế sẽ tư vấn về điều trị ARV dự phòng nhiễm HIV theo phác đồ phù hợp cho con, tư vấn về nuôi dưỡng trẻ. Chuyển gửi bệnh nhân đến cơ sở chăm sóc, điều trị HIV trên địa bàn để được điều trị ARV sớm theo hướng dẫn của Bộ Y tế, tư vấn cho bạn tình/chồng đến cơ sở y tế để được tư vấn, xét nghiệm và điều trị.

Nếu phụ nữ mang thai được xét nghiệm khẳng định có HIV dương tính, điều trị ARV càng sớm càng tốt, đối với trường hợp có kết quả phản ứng với xét nghiệm HIV khi chuyển dạ cần được điều trị ARV càng sớm càng tốt theo hướng dẫn của Bộ Y tế và ngừng điều trị ARV nếu kết quả xét nghiệm khẳng định âm tính với HIV.

Khi trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV, điều trị ARV dự phòng lây nhiễm HIV cho con, sử dụng phác đồ, liều lượng và thời gian uống thuốc theo kết quả đánh giá nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con; trường hợp có nguy cơ cao lây truyền HIV từ mẹ sang con, trẻ cần được điều trị dự phòng 2 thuốc ARV.

Trường hợp mẹ có kết quả có phản ứng với xét nghiệm HIV khi chuyển dạ, trẻ cần được điều trị dự phòng ARV ngay sau khi sinh. Ngừng điều trị dự phòng ARV cho trẻ khi mẹ có kết quả xét nghiệm khẳng định HIV âm tính.

Cán bộ y tế cần tư vấn nuôi dưỡng trẻ thực hiện trước khi sinh và ngay sau khi sinh, cung cấp đầy đủ thông tin cho bà mẹ về điều kiện, lợi ích và nguy cơ của việc nuôi con bằng sữa mẹ hoặc sữa công thức để quyết định nuôi con. Hướng dẫn bà mẹ cách pha sữa và cho con uống nếu người mẹ quyết định nuôi con bằng sữa công thức.

Cán bộ y tế lấy mẫu máu xét nghiệm chẩn đoán sớm nhiễm HIV cho trẻ sau sinh 0 đến 2 ngày tuổi tại cơ sở khám chữa bệnh chuyên ngành sản phụ khoa theo hướng dẫn điều trị, chăm sóc HIV của Bộ Y tế. Chuyển gửi cặp mẹ con sau sinh sang cơ sở chăm sóc và điều trị HIV để được theo dõi và quản lý.

Đối với các trường hợp chẩn đoán từ 4 đến 6 tuần tuổi trở đi được thực hiện tại các cơ sở chăm sóc và điều trị HIV; cán bộ y tế giới thiệu, chuyển gửi trẻ phơi nhiễm HIV đến cơ sở chăm sóc, điều trị HIV để tiếp tục được theo dõi, xét nghiệm chẩn đoán sớm nhiễm HIV, điều trị dự phòng nhiễm khuẩn cơ hội bằng co-trimoxazole, tư vấn tiêm chủng, theo dõi lâm sàng và điều trị ARV cho trẻ nếu được chẩn đoán nhiễm HIV.

Các cơ sở y tế có cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em thực hiện ghi chép sổ sách các thông tin thực hiện xét nghiệm, kết quả xét nghiệm HIV, HBsAg và giang mai của phụ nữ mang thai theo quy định của Bộ Y tế, gửi báo cáo định kỳ hàng quý về Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh trước ngày 15 của tháng cần nộp báo cáo; trước ngày 20/11 hàng năm Sở Y tế tỉnh báo cáo kết quả triển khai kế hoạch phòng chống HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con về Bộ Y tế./.

Lâm Quyên