Cần có chương trình đủ mạnh để tháo gỡ những khó khăn cho hoạt động của trạm y tế xã

Cần có chương trình đủ mạnh để tháo gỡ những khó khăn cho hoạt động của trạm y tế xã

Theo đánh giá của Bộ Y tế, trong thời gian qua, ngành Y tế đã nỗ lực và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, các chỉ số sức khoẻ cơ bản được cải thiện rõ rệt qua các năm, nhiều chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu đến năm 2025 so với Nghị quyết số 20-NQ/TW.

Tuy nhiên, công tác y tế, dân số hiện đang gặp những khó khăn, thách thức ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu đề ra trong Nghị quyết. Cụ thể, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng lên năm 2024 là 74,7 tuổi, nhưng số năm sống khoẻ mạnh chỉ đạt 65,4 tuổi.

Gánh nặng bệnh không lây nhiễm tăng cao cùng với tốc độ già hoá dân số nhanh làm gia tăng áp lực lên hệ thống y tế. Công tác phòng bệnh và chăm sóc sức khoẻ ban đầu tại y tế cơ sở chưa được chú trọng đúng mức dẫn đến hệ thống y tế hoạt động trong tình trạng mất cân bằng, chưa hiệu quả với mức chi phí y tế tăng cao. Công tác Y tế dự phòng chưa đáp ứng được yêu cầu chủ động phòng chống bệnh tật, ứng phó kịp thời, hiệu quả đối với dịch bệnh.

Quan điểm của Bộ Y tế, việc xây dựng, thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia về chăm sóc sức khoẻ, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 là yêu cầu cấp bách và khách quan, là điều kiện để thực hiện thành công các mục tiêu chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bộ Y tế mong muốn chương trình này sẽ bảo đảm mọi người dân được quản sức khoẻ, được hưởng các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ ban đầu và cơ bản toàn diện, có chất lượng. Khi gặp vấn đề về sức khoẻ, được sống trong cộng đồng an toàn, được tạo điều kiện tự chăm sóc tốt sức khoẻ, đảm bảo yêu cầu nâng cao sức khoẻ về thể chất, tinh thần, tầm vóc và tuổi thọ, qua đó góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống.

Với việc sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, với 34 tỉnh, thành phố và 3.321 xã, phường, đặc khu; việc điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, hoạt đông của trạm y tế xã, phường, đặc khu phù hợp, đáp ứng được nhiệm vụ là một vấn đề trọng tâm của ngành y tế hiện nay.

Trạm y tế xã dự kiến sẽ đảm nhận nhiều nhiệm vụ của y tế cấp huyện cũ, trong khi đó khoảng trên 60% số trạm y tế có nhu cầu xây mới, nâng cấp. Nhân lực của y tế xã cũng chưa đáp ứng nhiệm vụ trong tình hình mới, đổi mới về nội dung và phương thức thực hiện như chăm sóc lồng ghép, liên tục suốt vòng đời; lấy người dân làm trung tâm, thực hiện quản lý sức khoẻ cá nhân, quản lý các bệnh không lây nhiễm.

Hiện nay, tỷ lệ trạm y tế xã, phường có bác sĩ làm việc năm 2022 là 92,4%; tuy nhiên tỷ lệ trạm y tế xã, phường có bác sĩ cơ hữu mới chiếm 79,9%.

Tính đến năm 2024, toàn quốc có 88,8% nhân viên y tế thôn, bản hoạt động; tỷ lệ nhân viên y tế thôn bản chưa qua đào tạo chiếm tỷ lệ 28,4%.

Đối với chất lượng nguồn nhân lực, hiện có 28,4% trạm y tế xã thực hiện được trên 80% danh mục dịch vụ kỹ thuật của tuyến xã theo quy định, số trạm y tế xã chỉ thực hiện được dưới 50% danh mục dịch vụ kỹ thuật theo quy định chiếm đến 14,8%. Một thực tế hiện nay bệnh nhân sử dụng dịch vụ vượt tuyến không cần thiết, tăng chi phí khám chữa bệnh Bảo hiểm y tế, gây qua tải cho bệnh viện tuyến trên.

Về cơ chế tài chính, hiện nay phương thức cấp kinh phí dựa trên chỉ số đầu vào như số giường bệnh, số biên chế là không phù hợp do không phản ánh được nhu cầu chăm sóc sức khoẻ thực tế và hiệu quả hoạt động của cơ sở y tế.

Thực tế, hơn 70% người có thẻ Bảo hiểm y tế khám chữa bệnh sử dụng dịch vụ tuyến huyện, xã nhưng tỷ trọng chi từ nguồn Bảo hiểm y tế cho tuyến huyện, xã chỉ chiếm khoảng 38%, riêng đối với chi cho trạm y tế xã chỉ 2%. Hiện Bảo hiểm y tế mới chỉ chi trả cho dịch vụ khám chữa bệnh, không chi trả cho dịch vụ có tính dự phòng như tư vấn, quản lý sức khoẻ, sàng lọc bệnh…Thông tư số 37/2018/TT-BYT ngày 30/11/2018 quy định về giá các dịch vụ kỹ thuật ở trạm y tế xã chỉ bằng 70% mức giá của bệnh viện nên không khuyến khích y tế cơ sở cung ứng dịch vụ y tế ban đầu.

Về chuyển đổi số, những năm qua thực hiện tin học hoá hệ thống y tế cơ sở với hơn 11.000 trạm y tế đã kết nối, liên thông, trích chuyển dữ liệu lên cổng tiếp nhận dữ liệu thuộc hệ thống thông tin giám định Bảo hiểm y tế, tuy nhiên hệ thống công nghệ thông tin tại trạm y tế hiện còn rời rạc, nhiều phần mềm quản lý khác nhau, chưa thống nhất; nên có những khó khăn trong việc sử dụng, vận hành, khai thác dữ liệu y tế cơ sở ngay tại các trạm y tế. Cơ sở hạ tầng, ứng dụng công nghệ thông tin tại trạm y tế chưa đồng bộ, thiếu kết nối, công tác quản lý, lưu trữ, khai thác thông tin; hồ sơ y tế còn thủ công, thiếu quản lý chuyên nghiệp, gây sai sót, làm ảnh hưởng hiệu quả của y tế cơ sở trong thời đại công nghệ số hiện nay.

Văn Hanh