Tăng cường chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho thanh thiếu niên

Tăng cường chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho thanh thiếu niên

Trong bối cảnh xã hội hiện đại với nhịp sống ngày càng nhanh, áp lực học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội đè nặng lên vai thế hệ trẻ, chăm sóc sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên trở thành một vấn đề cấp thiết. Nhận thức rõ điều này, ngành Y tế Khánh Hòa đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm nâng cao nhận thức, phòng ngừa và hỗ trợ sớm các vấn đề tâm lý trong lứa tuổi học đường.

Bệnh viện chuyên khoa tâm thần Khánh Hoà hiện có quy mô 150 giường bệnh, trung bình mỗi ngày điều trị nội trú từ 150-170 bệnh nhân. Bệnh viện có hai cơ sở khám và điều trị ngoại trú cho bệnh nhân, một tại bệnh viện và một tại Phòng khám số 2 đường Sinh Trung – phường Nha Trang.

Theo BS.CKI Nguyễn Ánh Chương – Phó giám đốc phụ trách bệnh viện chuyên khoa tâm thần Khánh Hòa, bệnh viện đã thành lập Khoa hoạt động liệu pháp, triển khai được 49 hoạt động liệu pháp can thiệp, phục hồi chức năng cho bệnh nhân.

Thực hiện chương trình phát triển thanh niên tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2022-2030 của UBND tỉnh, hằng năm bệnh viện đều phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Khánh Hòa tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề, truyền thông chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường. Đến nay, đã có gần 35.400 lượt học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh tham gia các hoạt động này. Nội dung truyền thông tập trung vào kỹ năng quản lý cảm xúc, vượt qua lo lắng, stress trong học tập, thi cử, mối quan hệ với bạn bè, gia đình, giúp các em hình thành lối sống tích cực, tăng khả năng thích ứng và ứng phó với khó khăn.

BS.CKI Nguyễn Ánh Chương cho biết: “Một trong những mục tiêu quan trọng của chúng tôi là phát hiện sớm và can thiệp kịp thời những vấn đề tâm lý học đường, giúp thanh thiếu niên hiểu rằng căng thẳng, lo âu là phản ứng tự nhiên nhưng cần được quản lý đúng cách”.

BS.CKI Nguyễn Ánh Chương chỉ ra một số dấu hiệu căng thẳng cần lưu ý là dễ nổi nóng, trì hoãn công việc, suy nghĩ nhiều, mất tập trung, hoặc tê liệt cảm xúc. Nếu một người thường xuyên cáu gắt, cãi vã với người thân vì những chuyện nhỏ nhặt, đó có thể là tín hiệu cảnh báo đang chịu áp lực lớn. Khi căng thẳng kéo dài, các hoạt động quen thuộc trở nên nặng nề, hiệu suất học tập, làm việc giảm sút rõ rệt.

Đối với suy nghĩ quá mức, có thể khiến người trẻ rơi vào vòng luẩn quẩn lo âu, mệt mỏi. Một tín hiệu khác của căng thẳng là khó duy trì sự tập trung, tình trạng này ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng đưa ra quyết định và mức độ chú ý. Khi một người thiếu tập trung cũng là làm cho các công việc khó hoàn thành tốt như mong đợi.

Một dấu hiệu khác đáng chú ý là tê liệt cảm xúc – khi con người mất khả năng cảm nhận niềm vui, tìm đến các hành vi “giải tỏa tạm thời” như ăn uống quá độ, lạm dụng mạng xã hội, chơi game hoặc sử dụng chất kích thích.

Các căng thẳng nói trên âm thầm tích tụ và nếu công việc áp lực dồn dập hơn, chúng ta sẽ bị căng thẳng hơn, khó kiểm soát hơn.

Các chuyên gia tâm thần cho biết, cortisol là hormone căng thẳng được tuyến thượng thận tiết ra khi cơ thể phản ứng với áp lực. Trong thời gian ngắn, cortisol tăng đột biến giúp con người đối phó với tình huống khẩn cấp, tuy nhiên nếu duy trì ở mức cao kéo dài, hormone này lại gây hại cho sức khỏe.

Cortisol là hormon ảnh hưởng hầu hết các cơ quan trong cơ thể: điều chỉnh huyết áp, lượng đường máu, giấc ngủ và quá trình trao đổi chất. Khi nồng độ cortisol tăng cao, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như tăng cân vùng bụng, mặt đỏ bừng, mệt mỏi, dễ cáu gắt, đau đầu, huyết áp cao, yếu cơ, da dễ bầm tím.

Các chuyên gia khuyến cáo, để duy trì sức khỏe tâm thần ổn định, mỗi người nên thiết lập lối sống lành mạnh, cụ thể:

- Dinh dưỡng cân bằng: ăn đủ chất, ăn đúng bữa, không bỏ bữa, tránh thức ăn nhanh. Ăn chậm, nhai kỹ để giúp hệ tiêu hóa và não bộ cùng thư giãn.

- Giấc ngủ chất lượng: ngủ đủ 7–8 giờ mỗi đêm. Bốn giờ đầu giúp cơ thể phục hồi tổn thương, bốn giờ sau giúp tái tạo neuron thần kinh, củng cố trí nhớ và giảm căng thẳng.

- Vận động hợp lý: Tập thể dục tối thiểu 4 giờ/tuần, ưu tiên các hình thức vận động nhẹ như đi bộ, yoga, đạp xe, bơi lội. Tập gym cường độ cao có thể làm tăng tiết cortisol, do đó không nên luyện tập quá sức.

- Thư giãn trong giờ làm việc – học tập: Sau mỗi 45–60 phút, nên nghỉ 5 phút để hít thở sâu, đi lại nhẹ, bổ sung nước, giúp tâm trí tĩnh lặng.

- Duy trì hoạt động giúp tăng hormone hạnh phúc như serotonin và oxytocin – thông qua việc ăn uống lành mạnh, vận động nhẹ, giao tiếp tích cực, cười nhiều và duy trì các mối quan hệ tốt đẹp.

Thanh thiếu niên là thế hệ tương lai của đất nước, là lực lượng sáng tạo, năng động, giàu khát vọng. Vì vậy, việc tăng cường chăm sóc sức khỏe tâm thần không chỉ giúp các em vượt qua áp lực hiện tại mà còn đặt nền móng cho một thế hệ khỏe mạnh, tự tin, nhân ái và cân bằng hơn. Khi sức khỏe tâm thần được quan tâm đúng mức, mỗi cá nhân sẽ có khả năng học tập, lao động, cống hiến tốt hơn – góp phần xây dựng một cộng đồng hạnh phúc, văn minh và bền vững.

Đăng Dương