Can thiệp HIV tập trung kiểm soát chuỗi lây nhiễm

Can thiệp HIV tập trung kiểm soát chuỗi lây nhiễm

Theo báo cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS – Bộ Y tế, trong năm 2021 có khoảng hơn 230.000 người nhiễm HIV trong toàn quốc; trong đó có 156.000 người có xét nghiệm tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế, khoảng hơn 6.000 trường hợp nhiễm mới. Mục tiêu chấm dứt dịch AIDS đến năm 2030 là dưới 1.000 trường hợp nhiễm mới.

Các giải pháp đặt ra đối với công tác điều trị ca nhiễm HIV là điều trị tốt ARV, đạt tải lượng vi rút dưới ngưỡng ức chế (K=K) cắt đứt nguồn lây; điều trị tốt các bệnh đồng nhiễm như lao, viêm gan siêu vi B,C. Đối với công tác dự phòng đẩy mạnh hoạt động truyền thông, xét nghiệm tại cơ sở y tế, xét nghiệm cộng đồng, tự xét nghiệm, xét nghiệm bạn tình, bạn chích, xét nghiệm ca mới nhiễm. Thúc đẩy tốt chăm sóc điều trị thuốc nghiện thay thế Methadone, chương trình PrEP, bao cao su và bơm kim tiêm sạch.

Công tác giám sát dịch cần áp dụng tốt các kết quả từ nghiên cứu, từ ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh các giải pháp về tài chính, BHYT, giải pháp chính sách từ trung ương đến địa phương. Can thiệp ưu tiên việc xác định các ca nhiễm mới HIV cần được thực hiện từ các hoạt động xét nghiệm trong cơ sở y tế, xét nghiệm của các nhóm đồng đẳng, xét nghiệm qua y tế thôn, xét nghiệm bạn tình, bạn chích, điều tra chùm ca bệnh, tự xét nghiệm của đối tượng; nếu phát hiện là ca nhiễm mới cần thực hiện nhanh việc điều trị ARV và truy vết để phát hiện các trường hợp nhiễm khác nếu có. Nhu cầu tài chính để thực hiện được các mục tiêu đề ra bao gồm hoạt động chăm sóc điều trị, hoạt động theo dõi giám sát, công tác dự phòng, công tác đào tạo tăng cường năng lực cho nhân viên y tế và hệ thống, kinh phí chi thường xuyên.

Theo các chuyên gia HIV, cách tiếp cận phòng chống HIV cần dựa trên bằng chứng, tập trung vào các nhóm có nguy cơ cao là ca nhiễm, ca bỏ điều trị. Áp dụng các can thiệp có hiệu quả cao; cần phải xây dựng hệ thống xã hội dân sự, cộng đồng vững mạnh để thực hiện can thiệp toàn diện; phát triển mạng lưới xã hội dân sự, cộng đồng tại chỗ, kết nối tốt giữa các nhóm chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ lẫn nhau. Các hoạt động phải lấy khách hàng làm trung tâm, chăm sóc toàn diện nhất có thể; đối với địa bàn phải có đánh giá phân tích đặc điểm để có giải pháp hoạt động can thiệp phù hợp nhất.

Đối với đối tượng can thiệp các nhóm nguy cơ cao như nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới cần có những can thiệp đặc thù, đánh giá mức độ tuân thủ điều trị ARV, kiểm tra điều trị ARV, khởi trị ARV, tư vấn xét nghiệm bạn tình, điều trị PrEP, điều trị các nhiễm trùng lây qua đường tình dục định kỳ, tư vấn tình dục an toàn, cung cấp vật phẩm can thiệp đầy đủ.

Các chuyên gia HIV lưu ý đến độ bao phủ của các can thiệp tăng cường đối với nông thôn, miền núi; chất lượng chăm sóc tốt sau mỗi đợt can thiệp cần đánh giá rút kinh nghiệm; thu hút được những đối tượng nguy cơ tiềm ẩn, phát hiện ca nhiễm mới; phát huy tích cực vai trò của ứng dụng tìm ca nhiễm HIV mới (recency test); đẩy nhanh tiến độ xét nghiệm tải lượng vi rút.

Chương trình phòng chống HIV/AIDS rất cần những nhân viên y tế, đồng đẳng viên nhiệt tình, tích cực bám thật sát địa bàn, tiếp cận đối tượng ưu tiên, áp dụng tốt chiến lược khoanh vùng, truy vết, điều trị người nhiễm, dự phòng cho người có hành vi nguy cơ cao để góp phần đạt mục tiêu chám dứt dịch AIDS.

Rõ ràng trong kiểm soát chuỗi lây nhiễm HIV cấp rất cần phải xác định người có tải lượng vi rút cao, cần hồi cứu phân tích dữ liệu về hành vi giao tiếp của người nguy cơ, tư vấn cho các bạn tình, bạn chích qua đó làm tốt công tác truy vết và tiếp cận để xét nghiệm HIV, tư vấn điều trị PrEP qua đó sẽ giúp cắt đứt chuỗi lây nhiễm cấp.

Đối với truy vết, ngoài truy vết xuôi cần bổ sung truy vết chiều ngược lại là hồi cứu dữ liệu dựa vào hồ sơ giao tiếp của người có nguy cơ cao, các đồng đẳng viên cần lập hồ sơ, tạo nhóm giao tiếp; khi phát hiện một ca có tải lượng vi rút cao sẽ tiến hành xác định người tiếp xúc để can thiệp kịp thời. Các ứng dụng nền có phần mềm kết nối để thực hiện công việc khoa học, đánh giá dễ dàng hơn.

Đối với can thiệp ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới, gần 90% là ca mới nhiễm trong vòng 6 tháng qua, công tác tiếp cận đối với MSM ở đẳng cấp cao khó khăn, đây là vấn đề cần quan tâm nhiều hơn.

Ngày 28/6/2018 Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 3929/QĐ-BYT về kế hoạch hành động triển khai Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững; theo đó tỷ lệ nhiễm HIV mới được phát hiện hàng năm/100.000 dân, năm 2020 giảm 20% so với năm 2015, năm 2025 giảm 40% so với năm 2015 và năm 2030 giảm 50% so với năm 2015.

Để thực hiện được mục tiêu đề ra, cần huy động mọi nguồn lực, sự tham gia của cộng đồng, người dân, các tổ chức xã hội trong quá trình tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức phòng chống HIV/AIDS./.

Lâm Quyên