BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ SỰ GIA TĂNG DỊCH BỆNH

BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ SỰ GIA TĂNG DỊCH BỆNH

Năm 2018, tạp chí Lancet đã đăng bài nghiên cứu đánh giá sự tương tác giữa khí hậu và sức khỏa nhấn mạnh thiên nhiên và những đáp ứng sự thay đổi khí hậu sẽ là yếu tố quyết định đối với sức khỏe trong những thế kỷ đến.

Giáo sư Antonie Flahault - Trường Đại học Geneve nhận xét, nông nghiệp ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu, tình trạng hoang mạc hóa, số trẻ em suy dinh dưỡng sẽ gia tăng từ nay đến năm 2050; sự tiếp cận với nước một số vùng sẽ là khó khăn, tỷ lệ tử vong trẻ em do tiêu chảy có thể gia tăng đến 4%. Thêm vào đó là sự gia tăng của các bệnh truyền nhiễm. Ngoài những hậu quả tức thời, sự biến đổi khí hậu, sự nóng lên của toàn cầu cũng gây ra những hậu quả trong một thời gian dài lên sức khỏe, nhất là sức khỏe tâm thần, bệnh trầm cảm, chấn thương tâm thần.

Các chuyên gia lo ngại, các dịch bệnh như sốt xuất huyết, sốt do Chikungunya, bệnh do virut Zika lan tràn trên thế giới trong 10-15 năm tới bằng đường giao thông đường biển có những lốp xe cũ; đây là nơi sinh sản tốt của các ấu trùng muỗi; ngoài ra là những du khách mắc bệnh sốt xuất huyết, bệnh Chikungunya cũng là nguồn lây. Các chuyên gia nhấn mạnh những hậu quả của những đợt nắng nóng kéo dài, lũ lụt… là những biến cố có tính phức tạp, tác động lâu dài ảnh hưởng đến những vấn đề y tế công cộng. Bên cạnh đó chúng ta cũng gặp nhiều khó khăn để đánh giá được hết nguy cơ do sự biến đổi khí hậu gây ra. Ngoài ra mỗi cá nhân, nếu có văn hóa sức khỏe tốt, biết phòng ngừa giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư cũng sẽ góp phần giảm tiêu thụ những thực phẩm có hại cho sức khỏe từ đó góp phần nâng cao bảo vệ môi trường nói chung.

Các báo cáo trên thế giới cũng nhấn mạnh đến sự có thể quay trở lại của sốt rét do biến đổi khí hậu; các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm tạo điều kiện sinh sôi, nảy nở của muỗi, rút ngắn sự phát triển chu kỳ của virut trong cơ thể; chúng ta vẫn còn ít những nghiên cứu đánh giá các tham số về muỗi, vi-rut, môi trường sinh sống của muỗi, những tương tác hậu quả tác động của con người; do vậy vẫn có sự đáp ứng kém và những tiên đoán đến sự tác động lên sức khỏe của biến đổi khí hậu là còn rất hạn chế.

Vấn đề ô nhiễm không khí do công nghiệp, kết hợp với sự gia tăng nhiệt độ, khí hậu, việc nấu bếp củi của các gia đình cũng sẽ gia tăng các bệnh hen phế quản và bệnh phổi khác. Nấm mốc, phấn hoa gây dị ứng cũng sẽ gia tăng khi nhiệt độ khí hậu gia tăng, nhiều bệnh nhân hen phế quản khởi phát cơn lúc trời có giông, đôi khi trầm trọng. Cùng với những biến cố như lụt lội làm tăng độ ẩm, gia tăng những chất gây dị ứng, nấm mốc có thể phóng thích những độc tố, những thành phần hữu cơ bay hơi làm giảm những biện pháp bảo vệ cho các quần thể bệnh.

Theo Cục Quản lý Môi trường - Bộ Y tế, hiện Việt Nam đã xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu. Với kịch bản trung bình, nhiệt độ nước ta được dự báo sẽ tăng khoảng 1,9-2,4 độ C vào năm 2100.Theo đó, mức biển dâng trung bình 58cm. Với kịch bản cao, nhiệt độ tăng 3-3,4 độ C; nước biển dâng 78cm. Khi nhiệt độ tăng sẽ kéo theo những vấn đề khó dự đoán, số cơn bão mạnh sẽ gia tăng, số ngày nắng nóng tăng, hạn hán sẽ khốc liệt hơn. Biến đổi khí hậu làm gia tăng nguy cơ mắc sốt xuất huyết, tiêu chảy, tay chân miệng và tăng tỷ lệ bệnh nhân nhập viện. Khi nhiệt độ tăng 1 độ C sẽ tăng 3,4-4,6% số trẻ em nhập viện; tăng 7-11% nguy cơ mắc sốt xuất huyết và 5,6% nguy cơ mắc tay chân miệng.

Sốt xuất huyết là một trong những bệnh lây truyền qua muỗi nhanh nhất. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ mắc sốt xuất huyết đã tăng gấp 30 lần trong 50 năm qua. Sốt xuất huyết là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho cộng đồng do diễn tiến bất thường và có khả năng tử vong.Trong số 2,5 tỷ người có nguy cơ mắc sốt xuất huyết trên toàn cầu, khoảng 70% sống ở các nước Châu Á - Thái Bình Dương. Điều kiện khí hậu, môi trường gia tăng các vật phế thải, các dụng cụ chứa nước, định cư đô thị không có kế hoạch và đô thị hóa nhanh chóng có thể dẫn đến sự gia tăng sinh sản của muỗi.

Theo các chuyên gia kiểm soát dịch bệnh, số lượng ca mắc bệnh sốt xuất huyết tăng lên là điều đáng lo ngại; cần có sự hợp tác giữa các nước trong khu vực để tăng cường chăm sóc và phòng ngừa. Nhân viên y tế cần nhận biết triệu chứng và dấu hiệu cảnh báo của sốt xuất huyết nặng, xét nghiệm chẩn đoán và chăm sóc điều trị cho bệnh nhân. Đối với các gia đình cần biết triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết, những địa chỉ để được chăm sóc y tế sớm. Việc phát hiện sớm, quản lý điều trị đúng cách sẽ giúp các trường hợp bệnh sốt xuất huyết nặng giảm được nguy cơ bệnh trở nên nghiêm trọng. Công tác truyền thông cần được đầu tư đẩy mạnh, hướng dẫn để người dân thực hiện làm sạch, loại bỏ những vật dụng liên quan tới sinh sản của muỗi. Mỗi tỉnh, thành phố cần xây dựng triển khai kế hoạch hành động về phòng chống và kiểm soát sốt xuất huyết, hướng dẫn các chiến lược cụ thể chuyển từ ngăn chặn dịch bệnh sang giảm tác động của sốt xuất huyết đối với cộng đồng và hệ thống y tế; giảm được quy mô, tần suất và tác động của dịch từ đó giảm được gánh nặng của dịch bệnh sốt xuất huyết đối với cộng đồng./.

Huy Hoàng