VIỆT NAM THUỘC NHÓM NHỮNG NƯỚC KHÁNG KHÁNG SINH CAO NHẤT THẾ GIỚI

VIỆT NAM THUỘC NHÓM NHỮNG NƯỚC KHÁNG KHÁNG SINH CAO NHẤT THẾ GIỚI

Ngày 26/10/2019, Hội Truyền nhiễm thành phố Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị khoa học “Thách thức mới trong chẩn đoán và điều trị bệnh truyền nhiễm”.

Ts.Bs Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Chủ tịch Hội Truyền nhiễm TP Hồ Chí Minh, Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh bệnh truyền nhiễm - nhiễm trùng luôn là thách thức bất tận đối với y học và nhân loại. Những bệnh truyền nhiễm đang lưu hành, những bệnh tái nỗi, mới nỗi luôn là mối đe dọa quan trọng đến sức khỏe cộng đồng, sự phát triển của một quốc gia, châu lục. TS Châu lưu ý, hiện nay tỷ lệ đề kháng kháng sinh ngày càng cao của vi khuẩn là một thách thức lớn trong công tác điều trị bệnh truyền nhiễm; có những loại vi khuẩn đã đề kháng trên 90% kháng sinh. Báo cáo một nghiên cứu của các bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy TP Hồ Chí Minh có 05 loại vi khuẩn thường gặp và có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất là A.baumannii, Ecoli, S.aureus, K.preumonae, P.aeruginosa. Trong đó vi khuẩn A.baumannii kháng hầu hết các loại kháng sinh, trong đó kháng với kháng sinh có phổ tác dụng lớn nhất được ưu tiên cho các nhiễm khuẩn nặng là Carbapenem; hiện nay chỉ có kháng sinh Colistin là vũ khí diệt vi khuẩn A.baumannii mà thôi. Điều đáng lo ngại, tỷ lệ kháng kháng sinh của vi khuẩn tăng lên qua từng năm, đến năm 2018 đề kháng trên 90% với hầu hết kháng sinh.

Chúng ta biết rằng, ngày 28/9/1928, Alexander Flaming phát hiện ra kháng sinh, ông cũng dự đoán thế giới sẽ đối mặt khủng khiếp khi kháng sinh trở nên vô dụng. Y học ngày nay cảnh báo đến năm 2050, thế giới sẽ có 10 triệu người chết hàng năm do các “siêu vi khuẩn” kháng kháng sinh.

Hiện nay trên thế giới đang sử dụng 11 nhóm kháng sinh; một nhóm có nhiều phân nhóm, một số nhóm và phân nhóm có thể có vài thế hệ; vì vậy chúng ta có hàng trăm loại kháng sinh khác nhau và y học, dược học vẫn tiếp tục nghiên cứu điều chế những kháng sinh để diệt vi khuẩn mạnh hơn. Tuy nhiên vi khuẩn không phải “bó tay chịu trói” mà chống cự quyết liệt, trong đó vi khuẩn tạo ra gen kháng thuốc là một điều rất đáng lo ngại. Tháng 11/2015, ở Trung Quốc phát hiện vi khuẩn mang gen kháng Colistin, đây là kháng sinh được để giành cuối cùng khi vi khuẩn kháng hết kháng sinh.

Các nhà khoa học lo ngại vì biết vi khuẩn có thể thu nhận, sao chép các gen kháng thuốc từ vi khuẩn khác, thậm chí từ vi khuẩn khác loài; cụ thể tháng 12/2015 một bệnh nhân người Nhật mang chủng vi khuẩn lậu H041 kháng thuốc mạnh, sau đó phát hiện chủng này lây lan xuất hiện ở Leeds, Oldhan, London, Anh. Trước đây vi khuẩn lậu dễ dàng điều trị bằng 02 loại kháng sinh kết hợp thì nay một loại kháng sinh đã bị kháng. Một khi kháng sinh không còn hiệu quả bệnh lậu sẽ phát tán ra toàn cầu.

Tại Mỹ cũng đã công bố 02 trường hợp bệnh nhân nhiễm vi khuẩn E.coli kháng tất cả kháng sinh, các nhà khoa học đặt câu hỏi liệu đây có phải khởi đầu “sự kết thúc đen tối” cho thời đại thuốc kháng sinh. Báo cáo của Mỹ cho thấy vi khuẩn kháng kháng sinh gây bệnh cho ít nhất 02 triệu người và 23.000 người tử vong mỗi năm; báo cáo tổ chức Y tế thế giới từ năm 2014 đến nay đã có hơn 01 triệu người tử vong do nhiễm siêu vi khuẩn kháng kháng sinh.

Theo nhiều thống kê thế giới, khoảng 40-75% dùng kháng sinh không hợp lý. Tại Việt Nam chương trình theo dõi kháng kháng sinh báo cáo các vi khuẩn gây nhiễm trùng bệnh viện (nhiễm khi nằm viện) như E.coli, trực khuẩn mũ xanh, Klebsiella, Acinetobacter (lây nhiễm trong khoa hồi sức tích cực 80% là vi khuẩn A.baumannii) và tụ cầu vàng đã kháng kháng sinh với mức cao nhất đến 93%.

Các hành vi như kê đơn kháng sinh không cần thiết, kê kháng sinh không đúng bệnh, dùng kháng sinh không đủ liều lượng ngày và đợt, bao gồm cả thiếu hàm lượng kháng sinh trong từng viên thuốc chính là làm cho vi khuẩn “quen dần” với kháng sinh; lần sau dùng lại kháng sinh đó người bệnh sẽ chậm khỏi hoặc không khỏi bệnh. Một nguyên nhân khác là kháng sinh sử dụng trong chăn nuôi, đây là chỗ vô cùng lớn để vi khuẩn “tập nhiễm” với kháng sinh. Tổ chức Y tế thế giới lưu ý, 50% thuốc kháng sinh dùng cho động vật qua chăn nuôi. Hiện Trung Quốc là nước sản xuất và sử dụng colistin nhiều nhất thế giới cho nông nghiệp. Sự giao thoa vi khuẩn giữa người và động vật qua môi trường là đương nhiên, gen kháng thuốc xuất hiện phổ biến ở vi khuẩn E.coli trong thịt heo và gà tươi và cũng thấy E.coli và phế cầu khuẩn cho các bệnh nhân tại các tỉnh, thành phố đó của Trung Quốc. Việt Nam được Tổ chức Y tế thế giới xếp vào nhóm các nước kháng kháng sinh cao nhất trên thế giới trong đó có nguyên nhân do dùng quá nhiều kháng sinh cho chăn nuôi nên dư lượng kháng sinh trong thực phẩm cao./.