NHỮNG AI CẦN XÉT NGHIỆM KIỂM TRA VIÊM GAN B

NHỮNG AI CẦN XÉT NGHIỆM KIỂM TRA VIÊM GAN B

Ngày 29/7/2019, Bộ Y tế ban hành Quyết định số 3310/QĐ-BYT về ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh viêm gan virút B. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký, bãi bỏ Quyết định số 5448/QĐ-BYT ngày 30/12/2014.

Việt Nam là nước nằm trong vùng dịch tễ lưu hành cao của nhiễm viêm gan B, tỷ lệ nhiễm HBV lớn hơn 8%, đường lây truyền chủ yếu là mẹ truyền sang con. Virút viêm gan B (HBV) có 10 kiểu gen ký hiệu từ A đến J. HBV có 3 loại kháng nguyên chính HBsAg, HBeAg và HBcAg tương ứng 3 loại kháng thể lần lượt là Anti-HBs, Anti-HBe và Anti-HBc. Xét nghiệm phát hiện các kháng nguyên, kháng thể này có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định bệnh, thể bệnh cũng như diễn tiến bệnh.

HBV có thể gây viêm gan tối cấp, viêm gan cấp và viêm gan mạn, tiến triển thành xơ gan, ung thư gan. Tiêm vắcxin là biện pháp dự phòng lây nhiễm HBV hiệu quả và an toàn.

Chẩn đoán viêm gan virút B cấp dựa vào tiền sử người bệnh, lâm sàng và cận lâm sàng. Đa số bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng rõ ràng. Trong thể điển hình, có thể xuất hiện các triệu chứng như sốt (khi chưa vàng da), mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn, vàng da, vàng mắt, tiểu sậm màu, đau tức vùng gan. Viêm gan B cấp có thể diễn tiến nặng sang suy gan cấp dẫn đến bệnh não gan, tỷ lệ tử vong cao. Xét nghiệm cận lâm sàng AST, ALT tăng trên 5 lần giới hạn trên của mức bình thường; Bilirubin có thể tăng; Anti-HBc-IgM dương tính, HBsAg dương tính (hoặc âm tính trong giai đoạn cửa sổ).

Chẩn đoán viêm gan B cấp thường chẩn đoán phân biệt với viêm gan cấp do virút khác, nguyên nhân do rượu, nhiễm độc thuốc, hóa chất, bệnh tự miễn, bệnh Wilson. Phân biệt với đợt bùng phát của viêm gan virút B mạn. Một số bệnh có biểu hiện vàng da trong bệnh nhiễm Leptospira, sốt rét; do tắc mật sau gan như bệnh u đầu tụy, u đường mật, sỏi đường mật.

Về điều trị, hơn 90% người lớn bị viêm gan virút B cấp sẽ hồi phục một cách tự nhiên mà không cần điều trị thuốc kháng virút. Điều trị viêm gan B cấp chủ yếu điều trị hỗ trợ. Bệnh nhân cần nghỉ ngơi, tránh làm việc nặng hoặc gây sốc trong thời kỳ có triệu chứng lâm sàng; chế độ ăn giảm bớt chất béo, không rượu bia. Nếu bệnh nhân nôn nhiều, không ăn uống được có thể nuôi dưỡng tạm thời bằng đường tĩnh mạch. Tránh sử dụng các thuốc chuyển hóa qua gan; điều trị hồi sức nội khoa tích cực các trường hợp diễn tiến nặng; đảm bảo duy trì hô hấp, tuần hoàn ổn định. Tiêm bắp vitamin K1 10mg/ngày hoặc pha loãng tiêm mạch chậm trong 3 ngày khi tỷ lệ prothrombin giảm nhỏ hơn 60%, bệnh nhân được điều trị điều chỉnh các rối loạn đông máu, chống phù não, lọc huyết tương dựa trên việc đánh giá các bất thường cụ thể trên lâm sàng.

Bệnh nhân được chỉ định điều trị thuốc kháng virút; theo dõi lâm sàng và cận lâm sàng. Đối với cận lâm sàng xét nghiệm AST và ALT mỗi 1-2 tuần cho đến khi ALT nhỏ hơn 2 lần ULN, sau đó định kỳ mỗi 4-12 tuần, ít nhất trong 24 tuần. Xét nghiệm INR (International Normalized Ratio), bilirubin toàn phần và trực tiếp mỗi 1-2 tuần cho đến khi về chỉ số bình thường; xét nghiệm HBsAg, anti-HBs tại thời điểm tuần thứ 12 và tuần thứ 24. Viêm gan virút B hồi phục nếu mất HBsAg sau 6 tháng, tư vấn người bệnh tiêm phòng nếu anti-HBs nhỏ hơn 10 IU/L. Nếu HBsAg vẫn dương tính sau 6 tháng, bệnh đã chuyển sang giai đoạn mạn.

Theo các chuyên gia, phụ nữ mang thai là đối tượng cần được xét nghiệm sàng lọc HBV. Việc xét nghiệm sẽ giúp phát hiện tình trạng sức khỏe của thai phụ và dự phòng sớm viêm gan B cho con. Các đối tượng cần xét nghiệm là thành viên trong gia đình và người đã có quan hệ tình dục với người bị viêm gan B; người sống trong vùng có tỷ lệ mắc bệnh viêm gan B cao; những người bị bệnh như HIV, phải điều trị hóa học hoặc lọc máu; nhân viên y tế; những người tiếp xúc với khối lượng lớn bệnh nhân có nguy cơ mắc viêm gan B hàng ngày, đặc biệt là điều dưỡng; những người nam quan hệ tình dục đồng giới nam; Tất cả các đối tượng trên đều có nguy cơ cao cần đi làm xét nghiệm kiểm tra, nếu không dương tính sẽ được tiêm vắcxin phòng bệnh./.

Thanh Tùng