TĂNG CƯỜNG SÀNG LỌC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG Ở NHÓM CÓ NGUY CƠ CAO

TĂNG CƯỜNG SÀNG LỌC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG Ở NHÓM CÓ NGUY CƠ CAO

Năm 2020, mục tiêu hoạt động phòng chống đái tháo đường là thực hiện được tỷ lệ 40% số người bệnh đái tháo đường được phát hiện, trong đó 40% bệnh nhân được quản lý, điều trị. Đối với tiền đái tháo đường không chế với tỷ lệ dưới 20% và tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường dưới 10% ở người 30-69 tuổi.

Để đạt được mục tiêu trên, một nội dung quan trọng là nâng cao năng lực của hệ thống, cán bộ thực hiện hoạt động phòng chống đái tháo đường và các rối loạn thiếu Iốt. Các tỉnh phải quan tâm đào tạo cho cán bộ chuyên trách từ tỉnh tới tuyến y tế cơ sở với tỷ lệ 100%, được cấp chứng chỉ nhất là cán bộ mới. Cán bộ chương trình phải nắm chắc nội dung, có kỹ năng thực hiện được công tác điều trị, quản lý bệnh đái tháo đường tại y tế cơ sở và tại đơn vị làm việc. Cán bộ đầu mối Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thường xuyên giám sát, hỗ trợ bằng các hình thức phù hợp cho các tuyến, cầm tay chỉ việc, cùng làm việc với cán bộ mới. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thực hiện hướng dẫn y tế cơ sở xây dựng danh mục thuốc, kim que thử, vật tư tiêu hao từ nguồn BHYT chi trả, đây là điều kiện thiết yếu để triển khai các nội dung chương trình. Cán bộ y tế sau tập huấn cần có chứng chỉ chuyên khoa, giấy phép hành nghề quy định do Sở Y tế cấp; xây dưng ban hành quy định chuyển tiếp bệnh nhân đái tháo đường gửi tuyến huyện và xã.

Các tỉnh cần quan tâm công tác truyền thông đến người dân; xây dựng cho mọi người ý thức phòng bệnh; tự đánh giá được nguy cơ mắc bệnh và biết chủ động đến cơ sở y tế làm xét nghiệm đường máu. Người được chẩn đoán cần tuân thủ quản lý, điều trị, dinh dưỡng, luyện tập. Đối với công tác sàng lọc đái tháo đường, cần thực hiện sàng lọc nhóm có nguy cơ cao; phát phiếu đánh giá nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tại hộ gia đình. Tổng hợp kết quả, thông báo, hướng dẫn người dân đến cơ sở y tế để xét nghiệm đường máu phát hiện và điều trị sớm các trường hợp mắc bệnh.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật có trách nhiệm tham mưu, xây dựng kế hoạch chi tiết nội dung quản lý, điều trị bệnh đái tháo đường tại trạm y tế; báo cáo Sở Y tế để quản lý, chỉ đạo thực hiện. Cần có sự phân công cán bộ chuyên trách đảm nhiệm các nội dung chương trình, dự án; thực hiện tốt công tác điều trị, trang thiết bị, dụng cụ tại trạm y tế theo đúng hướng dẫn, chỉ định. Thực hiện đúng quy định phân tuyến, chuyển tuyến điều trị nhất là giữa y tế huyện và trạm y tế; bước đầu thực hiện sàng lọc bệnh đái tháo đường tại cơ sở y tế từ trạm y tế, phát hiện sớm, chuyển tuyến trên chẩn đoán xác định, tiếp nhận bệnh nhân thực hiện quản lý. Các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cần kiện toàn tổ chức, cập nhật kiến thức chuyên môn để duy trì, tăng cường hiệu quả hoạt động dự án.

Các báo cáo cho thấy bên cạnh quá trình đô thị hóa, hiện đại hóa luôn kèm theo sự thay đổi về lối sống, hành vi sức khỏe trong cộng đồng, sự gia tăng các bệnh không lây nhiễm.

Theo Tổ chức Y tế thế giới mỗi năm có khoảng 36 triệu người tử vong do các bệnh không lây nhiễm, trong đó chiếm 80% là các nước thu nhập thấp và trung bình. Có khoảng 9 triệu người tử vong sớm trước 60 tuổi do các bệnh không lây nhiễm. Bệnh tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu, sau đó là ung thư, hô hấp và đái tháo đường.

Theo ước tính năm 2019, thế giới có khoảng 463 triệu người đang sống chung với bệnh đái tháo đường; chiếm 9,3% dân số trưởng thành toàn cầu (20-79 tuổi). Dự báo sẽ tăng lên 578 triệu (10,2%) vào năm 2030 và 700 triệu (10,9%) vào năm 2045. Theo ước tính, tỷ lệ mắc đái tháo đường năm 2019 ở phụ nữ là 9% và nam giới là 9,6%; đối với nhóm 65-79 tuổi tỷ lệ đái tháo đường là 19,9% (khoảng hơn 111 triệu người). Có khoảng 67% những người đái tháo đường sống ở khu vực thành thị.

Trong số 463 triệu người mắc đái tháo đường trên thế giới có 50,1% không biết về tình trạng bệnh của mình. Ở các nước thu nhập thấp và trung bình có 84,3% không được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường. Ở Đông Nam Á tỷ lệ này là 56,7%.

Đối với tỷ lệ rối loạn dung nạp glucose (IGT) toàn cầu khoảng 7,5% vào năm 2019, tương đương 373,9 triệu người. Dự báo năm 2030 tỷ lệ này là 8%; năm 2045 là 8,6%. Phần lớn (72,2%) người bị IGT sống ở nước nghèo. Gần một nửa (48,1%) người trưởng thành 20-79 tuổi mắc IGT (Impaired Glucose Tolurance). Điều quan tâm, gần 1/3 (28,3%) trong những người hiện đang mắc IGT ở nhóm 20-39 tuổi và có khả năng rất cao mắc đái tháo đường và bệnh tim mạch.

Hoa Đăng