MỘT SỐ KHÓ KHĂN TRONG TRIỂN KHAI QUẢN LÝ PHÒNG CHỐNG BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

MỘT SỐ KHÓ KHĂN TRONG TRIỂN KHAI QUẢN LÝ PHÒNG CHỐNG BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Theo đánh giá của bệnh viện Nội tiết Trung ương, năm 2019 Dự án phòng chống đái tháo đường quốc gia đã đạt được một số kết quả, đó là duy trì được các hoạt động chuyên môn, thực hiện nhiều biện pháp để hoàn thành mục tiêu phòng chống bệnh đái tháo đường giai đoạn 2016-2020.

Trong thời gian qua, toàn quốc đã giữ vững và củng cố được mạng lưới các đơn vị phòng chống đái tháo đường; nâng cao năng lực chuyên môn cả về dự phòng và chẩn đoán, phát hiện sớm, điều trị bệnh đái tháo đường của nhân viên y tế qua đó góp phần giảm thiểu các biến chứng cho người bệnh. Bước đầu triển khai thực hiện sàng lọc chủ động tại một số đơn vị thực hiện dự án tuyến tỉnh, duy trì tốt phương pháp sàng lọc phát hiện bệnh tại những cộng đồng ưu tiên; đông đảo người dân đã có nhận thức rõ ràng về bệnh đái tháo đường, hưởng ứng tham gia tích cực, các tỉnh, thành phố trong cả nước duy trì tốt các nội dung hoạt động chuyên môn, thực hiện quản lý tốt người bệnh đái tháo đường và tiền đái tháo đường, đẩy mạnh công tác truyền thông phòng chống đái tháo đường với nhiều hình thức phong phú.

Bên cạnh những ưu điểm có những hạn chế cụ thể là nguồn kinh phí thực hiện sụt giảm lớn, tiết kiệm kinh phí từ 50% đến 90% theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong giai đoạn 2016-2020 so với giai đoạn 2012-2015. Đối với địa phương, việc lựa chọn đối tượng, địa điểm sàng lọc còn chưa theo quy trình nên hiệu quả chưa cao. Sàng lọc bệnh đái tháo đường tại cộng đồng thu hẹp, sàng lọc chủ động chưa phổ biến nên số bệnh nhân phát hiện hạn chế, số người được sàng lọc phân bố không đều. Nhiều tỉnh chưa chú trọng việc xây dựng phòng tư vấn về dinh dưỡng và luyện tập. Theo kế hoạch từng tỉnh và ít nhất 02 huyện có phòng tư vấn bệnh đái tháo đường. Một số tỉnh có phòng tư vấn nhưng người dân tiếp cận không thuận lợi. Cán bộ tư vấn chưa được tập huấn đủ kiến thức bệnh học, dinh dưỡng, tập luyện, tranh thiết bị thiếu nên tác dụng phòng tư vấn chưa cao.

Đối với công tác truyền thông chưa có sự phối hợp tốt giữa cơ sở y tế và đơn vị truyền thông để thúc đẩy người dân có ý thức chủ động phát hiện bệnh và tham gia các hoạt động phòng chống đái tháo đường. Một số khó khăn khác là khi đào tạo các tỉnh, thành phố tham gia không đầy đủ, đào tạo về cán bộ sau đó được điều chuyển công tác khác; các công tác giám sát không thường xuyên triển khai; Thông tư số 113/2013/TTLT-BTC-BYT hướng dẫn chi tiêu hết hiệu lực, thông tư mới chưa ban hành kịp thời nên khó khăn cho công tác thực hiện hoạt động chuyên môn.

Tổ chức Y tế Thế giới cảnh báo, Đông Nam Á có khoảng 82 triệu người trưởng thành bị đái tháo đường, cao thứ hai trong các khu vực; là nơi cư trú của 19% tổng số người đái tháo đường trên thế giới. Thống kê năm 2017, có 1,1 triệu người tử vong vì đái tháo đường.

Theo bệnh viện Nội tiết Trung ương, Việt Nam không phải là nước có tỷ lệ mắc đái tháo đường cao nhất thế giới nhưng là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển nhanh về căn bệnh này. Năm 2015, báo cáo ghi nhận Việt Nam có 3,5 triệu người mắc đái tháo đường trong độ tuổi 20-79. Bệnh đái tháo đường tuýp 2 có xu hướng trẻ hóa và trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng. Việt Nam có khoảng 62% bị đái tháo đường chưa được chẩn đoán; rất nhiều bệnh nhân mắc đái tháo đường tuýp 2 trong thời gian dài mà không biết, không được phát hiện và khi được chẩn đoán bệnh đã có nhiều biến chứng như tim mạch, mù lòa, suy thận, cắt cụt chi…

Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định, bệnh đái tháo đường là mối nguy cơ lớn cần phải ưu tiên và đầu tư cho công tác phòng chống bệnh đái tháo đường trong thời gian đến.

Tại Việt Nam, mục tiêu chung của phòng chống bệnh đái tháo đường giai đoạn 2016-2020 là khống chế tốc độ gia tăng tiến tới giảm tỷ lệ mắc tại cộng đồng, hạn chế tàn tật và tử vong sớm do mắc đái tháo đường. Đối với mục tiêu cụ thể bao gồm, nâng cao nhận thức cho các cấp chính quyền, 60% người dân hiểu cơ bản về đái tháo đường, các yếu tố nguy cơ, lối sống hợp lý phòng bệnh. Khống chế tỷ lệ tiền đái tháo đường dưới 20% ở người 30-69 tuổi; khống chế tỷ lệ đái tháo đường dưới 8% người 30-69 tuổi. Phấn đấu thực hiện 50% số người bị đái tháo đường được phát hiện; 50% số người phát hiện bệnh được quản lý, điều trị theo hướng dẫn chuyên môn.

Đối với mục tiêu nâng cao năng lực, hiệu quả dự phòng, giám sát, phát hiện và quản lý, điều trị bệnh, bao gồm duy trì, phát triển hệ thống các đơn vị nội tiết chuyển hóa trên toàn quốc; 100% cán bộ thuộc hệ thống được đào tạo, tập huấn về dự phòng, điều trị, giám sát và quản lý bệnh; bước đầu xây dựng và triển khai quản lý, giám sát phòng chống đái tháo đường, tiền đái tháo đường của tuyến trạm y tế xã, phường, thị trấn.

Trong thời gian qua, Trung ương đã có những văn bản quan trọng chỉ đạo đó là Quyết định số 2348/QĐ-BYT ngày 5/12/2016 phê duyệt Đề án xây dựng và phát triển mạng lưới y tế cơ sở; Quyết định số 4299/QĐ-BYT tháng 8/2016 dự án dự phòng chẩn đoán, điều trị bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, COPD giai đoạn 2016-2020; Quyết định số 1125/QĐ-BYT ngày 31/7/2017; Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 với mục tiêu năm 2025 trên 90% dân số được quản lý sức khỏe; 95% trạm y tế thực hiện được dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm. Năm 2030 trên 95% dân số được quản lý sức khỏe; 100% trạm y tế thực hiện được dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm. Quyết định số 1092/QĐ-TTg ngày 2/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình sức khỏe Việt Nam. Công văn số 1395/BYT-DP ngày 15/3/2018 của Bộ Y tế gửi UBND các tỉnh, thành phố tăng cường quản lý bệnh không lây nhiễm tại trạm y tế; bố trí nguồn lực, phối hợp các ban, ngành, BHYT; Quyết định số 2559/QĐ-BYT ngày 20/4/2018 ban hành kế hoạch điều trị, quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường theo nguyên lý Y học gia đình tại trạm y tế giai đoạn 2018-2020./.

Văn Hanh