TĂNG CƯỜNG XÉT NGHIỆM NHANH THÔNG QUA MẠNG LƯỚI MSM

TĂNG CƯỜNG XÉT NGHIỆM NHANH THÔNG QUA MẠNG LƯỚI MSM

Theo Cục phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), chiến lược quốc gia về HIV đến năm 2020 chỉ số cần đạt là 80% số MSM được xét nghiệm HIV và biết kết quả.

Quần thể MSM ước tính năm 2018 cả nước có khoảng 174.000 MSM trong độ tuổi 15-49; 32 tỉnh thành phố trong dự án hỗ trợ phòng chống HIV/AIDS Quỹ Toàn cầu ước tính có khoảng 133.200 MSM (79%). Kết quả báo cáo của 32 tỉnh, thành phố cho thấy năm 2018 có 61.172 MSM được xét nghiệm HIV (46%), trong đó có 4.058 MSM có HIV dương tính.

Chiến lược xét nghiệm HIV cho nhóm MSM và bạn tình, bạn chích của MSM có HIV gồm các mô hình: xét nghiệm HIV tại cộng đồng (lay testing); tự xét nghiệm HIV (self testing), thông báo và xét nghiệm bạn tình/bạn chích chung của người nhiễm HIV (Index testing); xét nghiệm mới nhiễm HIV trong nhóm MSM và bạn tình, bạn chích chung sử dụng sinh phẩm thế hệ 4, Asante test…

Đối với việc tự xét nghiệm HIV, thông qua quảng bá hoạt động xét nghiệm HIV kênh online, facebook, zalo, các ứng dụng trên điện thoại di động, các kênh truyền thông đối với MSM, các MSM sẽ đăng ký qua kênh này, cung cấp thông tin cá nhân theo đường link hướng dẫn, khách hàng sẽ liên hệ với các CBO để được nhận sinh phẩm xét nghiệm HIV. Sinh phẩm xét nghiệm HIV được chuyển đến qua hệ thống giao hàng, khách hàng sẽ trả chi phí này, chi phí vận chuyển này sẽ được trả lại nếu khách hàng thông báo kết quả xét nghiệm HIV. Khách hàng trong quá trình tự làm xét nghiệm, nhân viên tư vấn có thể hỗ trợ khi khách hàng có nhu cầu, hướng dẫn được thực hiện trên online, khi khách hàng thông báo kết quả tự xét nghiệm sẽ được hỗ trợ chuyển gửi tới cơ sở y tế để xét nghiệm khẳng định và điều trị.

Để thực hiện các nội dung trên, các địa phương phải thành lập các nhóm đồng đẳng viên cho MSM, tập huấn tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng, hỗ trợ kỹ thuật, công tác chuyển gửi xét nghiệm khẳng định. Các đồng đẳng viên nhóm MSM tiếp cận các MSM thông qua mạng xã hội, tổ chức các sự kiện truyền thông, sinh hoạt câu lạc bộ, giới thiệu dịch vụ xét nghiệm HIV tại cộng đồng. Khi khách hàng có kết quả có phản ứng sau thực hiện test tự xét nghiệm sẽ được tư vấn, chuyển gửi làm xét nghiệm khẳng định tại cơ sở y tế.

Từ tháng 12/2018, Dự án Quỹ Toàn Cầu Trung ương đã nhập khẩu sinh phẩm, tổ chức tập huấn, tháng 02/2019 triển khai xét nghiệm phát hiện mới nhiễm tại 11 tỉnh dự án PEPFAR; sử dụng để thực hiện điều tra giám sát trọng điểm HSS năm 2018. Tháng 7/2019, triển khai cho điều tra giám sát trọng điểm HSS năm 2019 tại 20 tỉnh, thành phố. Dự kiến tháng 01/2020 sẽ triển khai cho các tỉnh dự án Quỹ Toàn Cầu.

Cục phòng chống HIV/AIDS cho biết, tỉ lệ mới nhiễm HIV tăng cao trong nhóm MSM. Các trường hợp mới nhiễm chiếm 13% trong số mới phát hiện; trong đó tỉ lệ mới nhiễm theo nhóm nguy cơ, đối với MSM chiếm đến 67%; khách hàng của người bán dâm chiếm 20%, bệnh nhân lao 7%, bạn tình của người nghiện 3%...

Theo Quyết định số 2674/QĐ-BYT ngày 27/4/2018 của Bộ Y tế ban hành hướng dẫn quốc gia xét nghiệm HIV, tự xét nghiệm dịch miệng, người tự xét nghiệm không ăn hoặc uống trước 15 phút, không sử dụng sản phẩm chăm sóc răng miệng trước 30 phút; thanh xét nghiệm, dung dịch xét nghiệm còn nguyên vẹn, còn hạn sử dụng. Quét nhẹ nhàng phần bông vào vùng thấp của má và phần nướu răng (lợi) 1 vòng, cả hàm trên và hàm dưới; không quét xuống phía dưới vòm họng, bên trong má hoặc lưỡi. Kết quả xét nghiệm chỉ nhằm mục đích sàng lọc ban đầu, không được sử dụng để chẩn đoán nhiễm HIV, các trường hợp xét nghiệm có kết quả phản ứng cần được xét nghiệm khẳng định HIV theo quy định tại cơ sở y tế.

Xét nghiệm nhanh hoặc đơn giản gồm ngưng kết hạt vi lượng; miễn dịch chấm -thấm; miễn dịch học; miễn dịch sắc ký. Các xét nghiệm nhanh cho kết quả trong một thời gian tương đối ngắn và đọc được bằng mắt thường.

Dựa trên phương pháp chuẩn bị các kháng nguyên, kháng thể, các sinh phẩm được chia thành 5 thế hệ, sinh phẩm thế hệ thứ tư phát hiện đồng thời kháng nguyên P24 và kháng thể có trong mẫu thử. Kháng nguyên P24 là protein cấu thành của lõi vi rút, bao bọc các chất liệu di truyền và là một chỉ số phản ánh sự nhân lên của vi rút. Kháng nguyên P24 phát hiện được sử dụng trong chẩn đoán nhiễm HIV ở trẻ sơ sinh; phát hiện giai đoạn mới nhiễm HIV; theo dõi diễn tiến nhiễm HIV; theo dõi đáp ứng điều trị với thuốc ARV, phát hiện có sự nhân lên của vi rút trong nuôi cấy tế bào.

Anh Huy