SẼ CÓ HƠN 15.000 NGƯỜI CÓ HÀNH VI NGUY CƠ CAO ĐIỀU TRỊ PREP TRONG NĂM 2020

SẼ CÓ HƠN 15.000 NGƯỜI CÓ HÀNH VI NGUY CƠ CAO ĐIỀU TRỊ PREP TRONG NĂM 2020

Tỉnh Khánh Hòa phát hiện trường hợp nhiễm HIV đầu tiên vào năm 1993; tính đến ngày 30/6/2020 lũy tích số phát hiện là 2.405 trường hợp. Số người đã tử vong do AIDS là 1.235 người, hiện còn 1.170 người nhiễm HIV/AIDS đang còn sống. Tỷ lệ nhiễm HIV của Khánh Hòa là 0,19% dân số. Nhóm tuổi 25-49 chiếm tỷ lệ cao nhất với 80,3%; nhóm tuổi trẻ em là 2,13%. Nhóm nam quan hệ tình dục với nam trong những năm gần đây có số nhiễm HIV tăng cao, năm 2016 là 18 trường hợp, năm 2018 là 52 trường hợp, năm 2019 là 48 trường hợp nhóm nam quan hệ tình dục với nam nhiễm HIV.

Theo báo cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS, tính đến tháng 12/2019, cả nước có trên 212.000 người nhiễm HIV được phát hiện và đang còn sống, riêng năm 2019 phát hiện 10.211 người nhiễm HIV; có 1.953 trường hợp tử vong liên quan đến HIV/AIDS; có 144.664 người nhiễm HIV đang điều trị ARV tại 438 cơ sở điều trị HIV/AIDS, 40 trại giam, trại tạm giam, trung tâm giáo dục bắt buộc và đã có 562 trạm y tế xã phường cấp phát thuốc ARV. Tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm nghiện chính ma túy và nhóm phụ nữ bán dâm giảm nhưng tăng nhanh ở nhóm nam quan hệ tình dục với nam (MSM), từ 3,95% năm 2011 lên 5,1% năm 2015; 11,36% năm 2018 và 13,85% năm 2019. Các tỉnh, thành phố có tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM cao là Cần Thơ: 20,3%, TP Hồ Chí Minh: 13,8%, Bà Rịa - Vũng Tàu: 16%, Khánh Hòa: 14,6%, Hải Phòng: 5,3%.

Nghiên cứu của Viện Y tế Toàn cầu, Đại học Washington Mỹ năm 2019, tại 5 tỉnh, thành phố là TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Khánh Hòa và Kiên Giang, giai đoạn 2017-2050 ước tính sẽ có khoảng trên 107.000 trường hợp nhiễm HIV mới trong các nhóm quần thể nguy cơ cao nhiễm HIV. Nếu được áp dụng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV (PrEP) đạt tỷ lệ 60% sẽ giảm được 48% tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM (dự phòng được 55.640 trường hợp nhiễm HIV mới trên 107.000 trường hợp).

Theo Ts Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, năm 2017 trở đi hình thái lây nhiễm HIV qua con đường tình dục tăng nhất là nhóm MSM. Việt Nam bắt đầu triển khai thí điểm điều trị PrEP ở 8 cơ sở y tế tại TP Hồ Chí Minh; đánh giá thấy sự chấp nhận khả thi và hiệu quả, ngày 28/9/2018, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5866/QĐ-BYT về kế hoạch điều trị PrEP giai đoạn 2018-2020. Kết quả từ đầu năm 2019 đến ngày 31/3/2020, có 9.800 khách hàng có nguy cơ cao điều trị PrEP, trong đó nhóm MSM chiếm 80%. Tỷ lệ khách hàng duy trì điều trị sau 03 tháng đạt 84% và sau 6 tháng đạt 71%.

Kết quả đánh giá sau 1 năm triển khai điều trị PrEP có 6 trường hợp khách hàng có kết quả xét nghiệm HIV dương tính, trong đó 2 trường hợp nhiễm HIV kháng thuốc và 4 trường hợp không tuân thủ điều trị đúng như phác đồ điều trị; tỷ lệ dương tính trong những người điều trị PrEP là 0,061%. Một nghiên cứu của Trường Đại học Y Hà Nội theo dõi 1.498 MSM không điều trị PrEP sau 12 tháng có 56 trường hợp dương tính HIV, chiếm tỷ lệ 3,73%. Kết quả nghiên cứu cho thấy điều trị PrEP là biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV hiệu quả; những trường hợp ngừng không sử dụng dịch vụ, không tuân thủ điều trị theo hướng dẫn có thể xảy ra nhiễm HIV.

Ts Nguyễn Hoàng Long cho biết, việc triển khai điều trị PrEP được thực hiện cả y tế công và tư nhân, trong đó 49,5% số khách hàng sử dụng dịch vụ tại cơ sở y tế nhà nước và 50,5% số khách hàng sử dụng dịch vụ y tế tư nhân. Ngày 20/11/2019, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5456/QĐ-BYT về hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS, trong Hướng dẫn có một chương hướng dẫn điều trị PrEP. Ngày 12/3/2020, Cục Phòng chống HIV/AIDS đã có Công văn số 133/AIDS-ĐT về việc triển khai dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm PrEP. Phác đồ điều trị PrEP gồm các thuốc chứa tenofovir như TDF/FTC (300/200mg hoặc TDF/3TC (300/300mg) hoặc TDF (300mg). Theo kế hoạch, dự kiến đến cuối năm 2020, toàn quốc có khoảng 15.300 khách hàng có nguy cơ cao sẽ sử dụng dịch vụ PrEP.

Ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030 tại Quyết định số 1246/QĐ-TTg, do vậy rất cần thiết phải có kế hoạch điều trị dự phòng PrEP giai đoạn 2021-2025 để đạt được mục tiêu là đẩy mạnh các hoạt động điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV (PrEP) cho những người có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV để giảm số người nhiễm mới, hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS tại Việt Nam vào năm 2030./.

Đức Bảo