HOÀN THIỆN GÓI DỊCH VỤ ĐIỀU TRỊ PREP

HOÀN THIỆN GÓI DỊCH VỤ ĐIỀU TRỊ PREP

Nghiên cứu của Viện Y tế Toàn cầu, Đại học Washington Mỹ năm 2019, tại 5 tỉnh, thành phố là TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Khánh Hòa và Kiên Giang, giai đoạn 2017-2050 ước tính sẽ có khoảng trên 107.000 trường hợp nhiễm HIV mới trong các nhóm quần thể nguy cơ cao nhiễm HIV. Nếu được áp dụng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV (PrEP) đạt tỷ lệ 60% sẽ giảm được 48% tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM (dự phòng được 55.640 trường hợp nhiễm HIV mới trên 107.000 trường hợp).

Theo Ts Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, năm 2017 trở đi hình thái lây nhiễm HIV qua con đường tình dục tăng nhất là nhóm MSM. Việt Nam bắt đầu triển khai thí điểm điều trị PrEP ở 8 cơ sở y tế tại TP Hồ Chí Minh; đánh giá thấy sự chấp nhận khả thi và hiệu quả, ngày 28/9/2018, Bộ trưởng Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5866/QĐ-BYT về kế hoạch điều trị PrEP giai đoạn 2018-2020. Kết quả từ đầu năm 2019 đến ngày 31/3/2020, có 9.800 khách hàng có nguy cơ cao điều trị PrEP, trong đó nhóm MSM chiếm 80%. Tỷ lệ khách hàng duy trì điều trị sau 03 tháng đạt 84% và sau 6 tháng đạt 71%.

Kết quả đánh giá sau 1 năm triển khai điều trị PrEP có 6 trường hợp khách hàng có kết quả xét nghiệm HIV dương tính, trong đó 2 trường hợp nhiễm HIV kháng thuốc và 4 trường hợp không tuân thủ điều trị đúng như phác đồ điều trị; tỷ lệ dương tính trong những người điều trị PrEP là 0,061%. Một nghiên cứu của Trường Đại học Y Hà Nội theo dõi 1.498 MSM không điều trị PrEP sau 12 tháng có 56 trường hợp dương tính HIV, chiếm tỷ lệ 3,73%. Kết quả nghiên cứu cho thấy điều trị PrEP là biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV hiệu quả; những trường hợp ngừng không sử dụng dịch vụ, không tuân thủ điều trị theo hướng dẫn có thể xảy ra nhiễm HIV.

Ts Nguyễn Hoàng Long cho biết, việc triển khai điều trị PrEP được thực hiện cả y tế công và tư nhân, trong đó 49,5% số khách hàng sử dụng dịch vụ tại cơ sở y tế nhà nước và 50,5% số khách hàng sử dụng dịch vụ y tế tư nhân. Ngày 20/11/2019, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 5456/QĐ-BYT về hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS, trong Hướng dẫn có một chương hướng dẫn điều trị PrEP. Ngày 12/3/2020, Cục Phòng chống HIV/AIDS đã có Công văn số 133/AIDS-ĐT về việc triển khai dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm PrEP. Phác đồ điều trị PrEP gồm các thuốc chứa tenofovir như TDF/FTC (300/200mg hoặc TDF/3TC (300/300mg) hoặc TDF (300mg). Theo kế hoạch, dự kiến đến cuối năm 2020, toàn quốc có khoảng 15.300 khách hàng có nguy cơ cao sẽ sử dụng dịch vụ PrEP.

Ngày 14/8/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030 tại Quyết định số 1246/QĐ-TTg, do vậy rất cần thiết phải có kế hoạch điều trị dự phòng PrEP giai đoạn 2021-2025 để đạt được mục tiêu là đẩy mạnh các hoạt động điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV (PrEP) cho những người có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV để giảm số người nhiễm mới, hướng tới chấm dứt dịch bệnh AIDS tại Việt Nam vào năm 2030.

Theo kế hoạch dự thảo của Cục Phòng chống HIV/AIDS, có 5 mục tiêu cụ thể: Một là mở rộng độ bao phủ và đa dạng hóa các mô hình cung cấp dịch vụ PrEP phù hợp với tình hình tại các tỉnh, thành phố để khách hàng được tiếp cận thuận lợi, dễ dàng. Hai là bảo đảm và nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ PrEP thông qua các mô hình cung cấp dịch vụ PrEP toàn diện, thân thiện hướng tới sự hài lòng của khách hàng. Ba là tăng cường hoạt động truyền thông tạo nhu cầu, đa dạng hóa các kênh thông tin và xây dựng nội dung truyền thông phù hợp với đặc điểm của từng nhóm quần thể có hành vi nguy cơ cao nhằm tăng khả năng tiếp cận với dịch vụ PrEP của các nhóm đối tượng này. Bốn là thiết lập mạng lưới giám sát, báo cáo điều trị dự phòng PrEP lồng ghép vào mạng lưới giám sát phòng chống HIV/AIDS, bảo đảm kết nối các dịch vụ để chăm sóc sức khỏe toàn diện cho khách hàng. Năm là thiết lập cơ chế tài chính bền vững cho công tác điều trị dự phòng PrEP.

Ts Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS đề xuất đến năm 2025, số khách hàng điều trị PrEP ít nhất một lần đạt 50.000 người, tỷ lệ khách hàng điều trị duy trì PrEP sau 3 tháng đạt trên 80%; có trên 90% khách hàng được sàng lọc các bệnh giang mai, lậu, chlamydia, viêm gan virút B,C; có trên 80% khách hàng vào năm 2025 điều trị PrEP được nhận bao cao su, chất bôi trơn, bơm kim tiêm sạch.

Để đạt được những mục tiêu trên, năm 2021 toàn quốc duy trì điều trị PrEP tại 26 tỉnh, thành phố; giai đoạn 2022-2025 mở rộng ra 63/63 tỉnh, thành phố. Gói dịch vụ PrEP bao gồm: Tư vấn xét nghiệm HIV; điều trị PrEP; hỗ trợ tuân thủ điều trị, duy trì điều trị PrEP; sàng lọc các bệnh tình dục thường gặp như giang mai, lậu, chlamydia và nếu có bệnh cần điều trị sớm; cung cấp các vật dụng bao cao su, chất bôi trơn, bơm kim tiêm trong chương trình giảm tác hại; các dịch vụ luôn phải thân thiện, làm hài lòng khách hàng; thực hiện tốt các hoạt động truyền thông huy động cộng đồng, giảm kỳ thị phân biệt đối xử trong nhóm khách hàng sử dụng PrEP./.

Huy Hoàng