TẬP TRUNG XÉT NGHIỆM NHỮNG CÁ NHÂN ĐÃ PHƠI NHIỄM VỚI HIV

TẬP TRUNG XÉT NGHIỆM NHỮNG CÁ NHÂN ĐÃ PHƠI NHIỄM VỚI HIV

Theo các văn bản của Bộ Y tế, quá trình tư vấn trước và sau xét nghiệm HIV tuân thủ theo Thông tư 01/2015/TT-BYT hướng dẫn tư vấn phòng, chống HIV/AIDS tại cơ sở y tế.

Các quá trình xét nghiệm HIV, sổ sách, hồ sơ xét nghiệm HIV tuân thủ theo Quyết định số 2647/QĐ-BYT, ban hành ngày 27/4/2018 về Hướng dẫn quốc gia về xét nghiệm HIV. Với việc áp dụng sinh phẩm Asante để triển khai xét nghiệm mới nhiễm HIV trong vòng 12 tháng, xét nghiệm này chỉ thực hiện xét nghiệm mới nhiễm trên các mẫu khẳng định HIV dương tính, sau đó thực hiện xét nghiệm tải lượng vi rút tại các phòng xét nghiệm Viện Vắc xin dịch tễ Trung ương hoặc Viện Pasteur TP. Hồ Chí Minh. Khi kết quả xét nghiệm Asante dương tính, nếu kết quả xét nghiệm tải lượng vi rút HIV lớn hơn 1.000 bản sao/ml kết luận trường hợp này nhiễm mới HIV dưới 12 tháng, trong trường hợp xét nghiệm tải lượng vi rút nhỏ hơn 1.000 bản sao/ml kết luận nhiễm HIV trên 12 tháng.

Theo các chuyên gia Cục phòng chống HIV/AIDS, hoạt động xét nghiệm để xem tình trạng nhiễm mới HIV này không làm thay đổi quy trình giám sát phát hiện HIV theo quy định tại Thông tư số 09/2012/TT-BYT ngày 24/5/2012 của Bộ Y tế, bao gồm đối tượng người được xét nghiệm HIV, nội dung giám sát, thống kê các thông tin và quy trình thực hiện giám sát phát hiện HIV.

Theo 3 mục tiêu 90 - 90 - 90 được đề ra đến năm 2020 mục tiêu 90 đầu tiên là 90% người có HIV được chẩn đoán là mục tiêu khó nhất so với 2 mục tiêu 90% người có HIV được điều trị ARV và 90% người có HIV điều trị ARV đạt ức chế vi rút. Để đạt được mục tiêu đề ra, với cách làm hiện nay, đợi người có nguy cơ đến xét nghiệm sẽ rất khó khăn đạt được, do vậy áp dụng chiến lược người mới nhiễm HIV thông báo bạn tình, bạn chích hoặc cán bộ y tế thông báo để họ được xét nghiệm HIV sẽ giúp tìm ra những trường hợp HIV dương tính, chặn đứng chuỗi lây truyền HIV, từ đó kết nối người nhiễm này điều trị HIV, cũng như nhận các dịch vụ dự phòng như PrEP, bao cao su, bơm kim tiêm, chất bôi trơn…Chiến lược tập trung xét nghiệm những cá nhân đã phơi nhiễm HIV.

Như vậy từ những cá nhân mới được chẩn đoán nhiễm HIV và/hoặc cá nhân người nhiễm HIV chưa hoặc đã và đang điều trị HIV. Tư vấn viên, nhân viên y tế cộng đồng đề nghị người nhiễm HIV liệt kê tất cả người phơi nhiễm HIV gồm bạn tình, bạn chích chung trong 12 tháng qua, con dưới 15 tuổi của người mẹ nhiễm HIV; khi người nhiễm HIV đồng ý, mỗi bạn tình, bạn chích chung và con dưới 15 tuổi của người mẹ nhiễm HIV được liên lạc, thông báo là họ đã phơi nhiễm với HIV, cần được tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện. Những công việc này đều tuân thủ nguyên tắc 5C: tự nguyện, bảo mật, tư vấn trước và sau xét nghiệm, kết quả xét nghiệm chính xác và kết nối dự phòng và điều trị ARV.

Như vậy, người nhiễm HIV đảm nhận thêm trách nhiệm thông báo phơi nhiễm, hỗ trợ bạn tình, bạn chích, con của người nhiễm HIV xét nghiệm HIV. Thực hiện được việc thúc đẩy tăng số bạn tình, bạn chích của người nhiễm HIV đi xét nghiệm HIV, sẽ chủ động tìm ra người nhiễm HIV, giảm được tỉ lệ lây truyền HIV trong cộng đồng thông qua chẩn đoán HIV sớm và điều trị ARV sớm cho bạn tình, bạn chích, con của người nhiễm HIV.

Đây là chiến lược hiệu quả, các chuyên gia cho rằng kết quả có được sẽ giúp tăng số người tới dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV; tiếp cận được bạn tình, bạn chích của người có HIV nhưng chưa xét nghiệm, chiếm đến 35-62% trường hợp HIV dương tính.

Việc thông báo xét nghiệm cho bạn tình, bạn chích là một cách làm được đánh giá là sáng tạo, người nhiễm HIV thỏa thuận với tư vấn viên/nhân viên y tế cộng đồng, trực tiếp tiết lộ tình trạng nhiễm HIV và đề nghị bạn tình, bạn chích chung xét nghiệm HIV tối đa phải trong 2 tuần trở lại. Nếu quá thời gian đó, tư vấn viên, nhân viên y tế cộng đồng sẽ trực tiếp liên lạc và thông báo cho bạn tình, bạn chích chung là họ đã phơi nhiễm với HIV về đề nghị bạn tình, bạn chích chung xét nghiệm HIV trong khi vẫn đảm bảo thông tin bảo mật về người nhiễm HIV. Có phương án khác là tư vấn viên hỗ trợ cùng với người nhiễm HIV tiết lộ tình trạng nhiễm HIV và thông báo cho bạn tình, bạn chích chung họ đã phơi nhiễm với HIV và cần làm xét nghiệm HIV.

Nguyên tắc của thông báo xét nghiệm bạn tình, bạn chích là lấy khách hàng làm trung tâm, bảo mật, tự nguyện, không ép buộc, miễn phí, phù hợp về văn hóa, không phán xét, tính dễ tiếp cận, sẵn có và toàn diện cũng như lồng ghép tùy hoàn cảnh của mỗi cá nhân.

Hoa Đăng