NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG THAI KỲ

Theo các chuyên gia đái tháo đường, mục đích của điều trị của đái tháo đường thai kỳ là phòng tránh các tác động bất lợi của tăng đường huyết đối với mẹ và con trong thai kỳ cũng như về lâu dài sau khi mẹ sinh con đồng thời vẫn đảm bảo được sự tăng trưởng và sự phát triển bình thường của thai.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, các mục tiêu chỉ số đường huyết trong thai kỳ bao gồm: HbA1C<6%, đường huyết đói<95mg/dL (5,3mmol/L và đường huyết sau ăn 1 giờ<140mg/dL (7,8mmol/L) hoặc sau ăn 2 giờ<120mg/dL (6,7mmol/L).

Các chuyên gia lưu ý, đối với đái tháo đường thai kỳ, đường huyết ở các thời điểm khác nhau trong ngày là chỉ số quan trọng giúp dánh giá sớm kết quả điều trị và thời điểm đường huyết chưa đạt mục tiêu để điều chỉnh điều trị cho phù hợp. Chỉ số HbA1C có giá trị thứ yếu vì thười gian từ khi chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ đến khi thai phụ sinh chỉ từ 3-4 tháng.

Trong trường hợp đái tháo đường có từ trước khi mang thai, cả đường huyết và HbA1C đều có giá trị để đánh giá tình trạng kiểm soát đường huyết đặc biệt cần đảm bảo mức Hb1AC<6,5% trước khi mang thai để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Xét nghiệm HbA1C được thực hiện mỗi lần một tháng, lý tưởng mục tiêu HbA1C trong thai kỳ là 6% (42mmol/mol) mà không bị hạ đường huyết, có thể mục tiêu nới lỏng hơn khoảng 7% (53mmol/mol) để ngăn ngừa hạ đường huyết.

Khi thai to so với tuổi thai, vòng bụng thai lớn cần đặt mục tiêu chặt chẽ hơn mà không xảy ra hạ đường huyết ở thai phụ.

Đường huyết cần được đo vào lúc trước ăn sáng và sau 3 bữa ăn, có thể xét nghiệm sau ăn 1 giờ hoặc 2 giờ tùy theo sự thuận tiện của bệnh nhân. Glucose máu trước bữa ăn kế tiếp có thể cần theo dõi thêm ở bệnh nhân có tiêm Insuline nhanh trước bữa ăn. Nếu glucose máu đạt mục tiêu ổn định có thể giảm số lần đo glucose máu.

Các chuyên gia đái tháo đường cho biết, Việt Nam và các nước trên thế giới chấp thuận Insuline được sử dụng cho phụ nữ mang thai mắc đái tháo đường. Các chế phẩm Insuline được chấp thuận gồm tất cả các Insuline người như Insuline tác dụng ngắn, Insuline tác dụng trung gian – NPH và Insuline trộn; các Insuline analog tác dụng nhanh aspart và lispro (các Insuline trộn tương ứng: aspart + aspartprotamin, lispro + lisprotamin); Insuline tác dụng kéo dài levemir.

Như vậy Insuline là thuốc được ưu tiên sử dụng để kiểm soát đái tháo đường trong thai kỳ; chế độ tiêm Insuline nhiều mũi trong ngày hoặc bơm truyền Insuline dưới da liên tục đều có thể được sử dụng.

Insuline được chỉ định ngay sau khi thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng chưa giúp đạt được mục tiêu đường huyết.

Về chế độ ăn và luyện tập, 80-90% thai phụ bị đái tháo đường thai kỳ có thể kiểm soát đường huyết bằng chế độ ăn và luyện tập. Cần tránh tăng cân quá mức trong thời kỳ mang thai đối với phụ nữ đái tháo đường thai kỳ. Sự tăng cân khi mang thai phụ thuộc chỉ số khối cơ thể trước khi mang thai, cụ thể:

Đối với phụ nữ nhẹ cân BMI<18,5kg/m2 tăng 12,5-18kg; Đối với phụ nữ cân nặng bình thường BMI 18,5-24,9kg/m2: tăng 11,5-16kg; Đối với phụ nữ thừa cân BMI 25-29,9kg/m2: tăng 7-11,5kg; Đối với phụ nữ BMI>30kg/m2 tăng 5-9kg.

Hoạt động thể lực giúp cải thiện kiểm soát đường huyết, tập thể dục đều hàng ngày với cường độ vừa phải, đi bộ 30 phút/ngày hoặc hơn nếu không có chống chỉ định sản khoa.

Nếu sau áp dụng dinh dưỡng, luyện tập trong 1-2 tuần, có trên 20% kết quả đường huyết trên mức mục tiêu có chỉ định điều trị Insuline. Chế độ và liều Insuline cần được căn cứ đặc điểm, thời điểm tăng và mức tăng đường huyết, tình trạng kháng Insuline của bệnh nhân.

Đái tháo đường mang thai (Diabetes in pregnancy) được chẩn đoán theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới với glucose huyết tương lúc đói ≥7mmol/L (126mg/dL) và/hoặc glucose huyết tương 2 giờ sau uống 75g glucose ≥11,1mmol/L. Đái tháo đường không được chẩn đoán trước mang thai (chủ yếu đái tháo đường tuýp 2) có glucose huyết đạt ngưỡng chẩn đoán đái tháo đường ngoài thai kỳ.

Đái tháo đường thai kỳ là đái tháo đường được chẩn đoán trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ và không có bằng chứng về đái tháo đường tuýp 1, tuýp 2 trước đó.

Nếu phụ nữ có thai 3 tháng đầu được phát hiện tăng glucose huyết thì chẩn đoán là đái tháo đường chưa được chẩn đoán hoặc chưa được phát hiện và dùng tiêu chí chẩn đoán như ở người không có thai./.

Quỳnh Anh