CAN THIỆP DỰ PHÒNG VÀ TƯ VẤN XÉT NGHIỆM HIV

CAN THIỆP DỰ PHÒNG VÀ TƯ VẤN XÉT NGHIỆM HIV

Vừa qua, tại TP Nha Trang, Ban Quản lý các dự án hỗ trợ phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị tổng kết dự án giai đoạn 2018-2020 và hướng dẫn triển khai dự án giai đoạn 2021-2023.

Dự án giai đoạn 2018-2020 triển khai tại 32 tỉnh, thành phố; số kinh phí viện trợ là hơn 55,3 triệu USD Mỹ; vốn đối ứng trung ương 6,4 tỷ đồng và địa phương 39,9 tỷ đồng.

Mục tiêu đầu tiên của dự án là duy trì, cải thiện các gói dịch vụ thiết yếu can thiệp dự phòng vào các nhóm đối tượng đích và bạn tình của người nhiễm HIV trong cộng đồng. Cụ thể các hoạt động can thiệp là cung cấp bơm kim tiêm, nước cất, hộp an toàn, hộp cố định. Hỗ trợ cho tiếp cận viên đồng đẳng và nhân viên y tế thôn phụ cấp hàng tháng, tập huấn, cung cấp dịch vụ bảo hộ. Cung cấp bao cao su, chất bôi trơn, cung cấp thuốc Buprenophine, trang thiết bị cho cơ sở methadone, tập huấn điều trị nghiện, cung cấp thuốc PrEP, hỗ trợ các xét nghiệm để theo dõi người uống PrEP, hỗ trợ người giới thiệu sử dụng dịch vụ PrEP, duy trì khách hàng, hỗ trợ phòng khám tư nhân triển khai điều trị PrEP.

Khó khăn triển khai các hoạt động can thiệp dự phòng là mạng lưới nhân viên tiếp cận cộng đồng thường xuyên thay đổi, phải tuyển mới, đào tạo hàng năm, người nghiện chính ma túy có xu hướng ít sử dụng nước cất nên tồn nhiều phải thực hiện tiêu hủy, việc cấp phát bơm kim tiêm 1ml tại một số tỉnh gặp khó khăn do người nghiện chính ma túy không tiếp nhận, tỷ lệ thu gom và tiêu hủy bơm kim tiêm đã qua sử dụng thấp, khoảng 20-30%.

Đối với điều trị PrEP đã triển khai tại 26 tỉnh, thành phố; trong đó dự án Quỹ Toàn cầu hỗ trợ tại 15 tỉnh, thành phố, năm 2021 sẽ mở rộng thêm 16 tỉnh. Hiện có hơn 13.000 khách hàng sử dụng thuốc PrEP, chủ yếu là nhóm MSM. Nhờ điều trị PrEP đã giúp giảm được nguy cơ lây nhiễm HIV đến 98%. Các tỉnh, thành phố có số người sử dụng dịch vụ, điều trị PrEP đạt cao là Cần Thơ 679 ca, Nghệ An 236 ca, Đồng Tháp 206 ca, Sóc Trăng 156 ca, Thanh Hóa 180 ca. Về khó khăn, theo Cục Phòng chống HIV/AIDS do Ban Quản lý các tỉnh chưa chủ động, chậm triển khai xây dựng kế hoạch, thực hiện hoạt động truyền thông, chưa ký được hợp đồng trách nhiệm với cơ sở PrEP, chưa thống nhất phương án triển khai xét nghiệm cho từng cơ sở PrEP và giá dịch vụ xét nghiệm, không giám sát hỗ trợ kỹ thuật cho cơ sở điều trị PrEP. Đối với cơ sở điều trị PrEP, kỹ năng cán bộ y tế tư vấn lợi ích của PrEP, khai thác hành vi nguy cơ khách hàng chưa tốt. Phòng khám công lập quá tải, không ưu tiên triển khai PrEP, không có kinh phí hỗ trợ. Phòng khám tư có ít phòng khám đủ tiêu chuẩn để cung cấp dịch vụ PrEP, chưa thực hiện tốt việc bảo quản thuốc, ghi chép hồ sơ bệnh án, sổ theo dõi cấp phát thuốc PrEP.

Đối với đồng đẳng viên, Ban Quản lý dự án chậm thanh toán tiền hỗ trợ giới thiệu khách hàng, không khuyến khích đồng đẳng viên giới thiệu khách hàng mới. Đồng đẳng viên không biết kinh phí hỗ trợ để giới thiệu, vận động khách hàng duy trì sử dụng PrEP.

Mục tiêu thứ hai của dự án là tư vấn, xét nghiệm HIV, mở rộng việc chẩn đoán sớm. Xét nghiệm HIV tại cơ sở xét nghiệm, xét nghiệm tại cộng đồng cho những quần thể nhóm đích, bạn tình của người nhiễm HIV.

Xét nghiệm tại cơ sở y tế gồm mua dịch vụ xét nghiệm HIV sàng lọc và xét nghiệm khẳng định; hỗ trợ trang thiết bị để mở rộng xét nghiệm khẳng định tuyến huyện; tăng cường năng lực, hỗ trợ kỹ thuật và theo dõi; giám sát phòng xét nghiệm khẳng định tuyến huyện; tăng cường kiểm tra ngoại kiểm các phòng xét nghiệm.

Đối với xét nghiệm tại cộng đồng gồm xét nghiệm lưu động, xét nghiệm không chuyên, xét nghiệm trong trại giam; dự án cung cấp sinh phẩm xét nghiệm chẩn đoán nhanh, tiền công xét nghiệm, chi phí đi lại. Đối với tự xét nghiệm cung cấp sinh phẩm tự xét nghiệm, phân tích qua các nhóm đồng đẳng viên, kết nối điều trị, hỗ trợ tìm ca nhiễm HIV mới và chuyển gửi đến dịch vụ điều trị HIV.Năm 2020 toàn quốc có 350 phòng xét nghiệm tham gia chương trình ngoại kiểm.

Khó khăn gặp phải là hoạt động mua dịch vụ, nhiều đơn vị mua sinh phẩm không thuộc danh mục của dự án Quỹ Toàn cầu; phương cách xét nghiệm khẳng định HIV chưa đa dạng các loại sinh phẩm gây khó khăn trong việc mua sinh phẩm khẳng định. Các tỉnh còn khó kiểm soát, báo cáo số liệu, quản lý sinh phẩm, thanh quyết toán tiền công khi có cùng 2 dự án triển khai là Quỹ Toàn cầu và PEPFAR. Tỷ lệ khách hàng xét nghiệm âm tính được chuyển gửi sử dụng dịch vụ điều trị PrEP thấp./.

Huy Hoàng