CÁC XÉT NGHIỆM Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ MÁU

CÁC XÉT NGHIỆM Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ MÁU

Bệnh nhân ung thư máu xảy ra khi có đột biến hoặc các thay đổi khác trong gen AND của tế bào máu.

Ung thư máu là loại ung thư xảy ra trong các mô tạo máu của cơ thể, bao gồm tủy xương và hệ thống miễn dịch. Bệnh ung thư máu xảy ra đột biến gen AND ở một vài tế bào máu. AND là cấu trúc bên trong mỗi tế bào máu có chức năng điều khiển hoạt động của tế bào. Có một số thay đổi khác trong tế bào chưa giải thích được cũng có thể là nguyên nhân làm tăng nguy cơ bị ung thư máu.

Ung thư máu là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên thế giới, với 1/16 nam giới và 1/22 phụ nữ mắc bệnh trong đời. Theo Viện Ung thư John Wayne – California Mỹ, ung thư máu có 3 dạng phổ biến nhất là ung thư bạch cầu, ung thư hạch và đa u tủy. Ung thư hạch xảy ra khi các tế bào ung thư xuất hiện trong hệ thống bạch huyết. Bệnh bạch cầu bắt nguồn từ tủy xương khi cơ thể tạo ra lượng dư thừa các tế bào bạch cầu bất thường, gây trở ngại cho việc sản xuất các tế bào hồng cầu và tiểu cầu của tủy xương. Trong trường hợp đa u tủy, ung thư bắt đầu trong các tế bào plasma của máu, một loại tế bào bạch cầu có trong tủy xương. Triệu chứng ung thư máu xuất hiện rất chậm, nên dễ bị bỏ sót, người bệnh ung thư máu thường không được chẩn đoán cho đến khi họ nhập viện cấp cứu. Vì vậy các chuyên gia ung thư nhấn mạnh, điều quan trọng nhất là phải biết các dấu hiệu thường bị bỏ qua.

Ung thư máu (bạch cầu cấp) là bệnh lý do các tế bào máu bị ung thư hóa trong quá trình tạo ra tế bào, những tế bào ung thư này nhân lên rất nhanh, nếu không được điều trị sẽ ứ đọng trong tủy xương, cản trở quá trình tạo ra các tế bào máu bất thường tiếp theo. Bệnh ung thư máu bao gồm nhiều loại bệnh; trong đó có 2 loại chính: (1) Bạch cầu cấp dòng tủy (AML) các tế bào dòng tủy bị ung thư hóa như bạch cầu hạt, hồng cầu, tiểu cầu mà không phải lympho, (2) Bạch cầu cấp dòng lympho (ALL) do tế bào lympho bị tổn thương ung thư. Ở bệnh bạch cầu trẻ em, thường gặp dòng lympho (ALL).

Triệu chứng của bệnh bạch cầu cấp do việc sản xuất không đủ các loại tế bào máu bình thường trong tủy và do các tế bào ung thư lan tràn khắp cơ thể. Triệu chứng do giảm các tế bào máu bình thường; cụ thể là người bệnh dễ bị nhiễm khuẩn, triệu chứng thiếu máu, nguy cơ chảy máu, hội chứng thâm nhiễm, hội chứng loét và hoại tử miệng, họng.

Theo các chuyên gia ung thư, sốt là triệu chứng thường gặp, triệu chứng sốt thường kết hợp với hiện tượng giảm số lượng bạch cầu ở máu ngoại vi. Cơ thể bệnh nhân bị nhiễm trùng tại cơ quan như hô hấp, tiết niệu, ngoài da… Có khi ở người bệnh không phát hiện được ổ nhiễm trùng nào. Nhiễm trùng của người bệnh đáp ứng rất kém với thuốc kháng sinh. Do chức năng bạch cầu là bảo vệ cơ thể chống lại những tác nhân gây bệnh từ bên ngoài, như vi khuẩn, dị ứng khi số lượng bạch cầu bị giảm sút dẫn đến không đủ khả năng chống đỡ, hậu quả là bệnh nhân ung thư máu dễ bị nhiễm khuẩn.

Đối với triệu chứng thiếu máu, có tính chất không hồi phục, thiếu máu nhanh chóng và nặng dần; thiếu máu không tương xứng với mức độ xuất huyết; người bệnh kém thích nghi với tình trạng thiếu máu do tính chất cấp tính của bệnh; đáp ứng kém với truyền máu; trên lâm sàng người bệnh hoa mắt, chóng mặt, hồi hộp, tim nhanh, có cơn ngất hoặc thoáng ngất, da niêm mạc nhợt. Các triệu chứng này do số lượng hồng cầu giảm, sự thiếu hụt hồng cầu gây hậu quả thiếu oxy ở các cơ quan đích trong cơ thể, gây cho người bệnh thở nhanh, thở ngắn khi vận động, hoa mắt, chóng mặt, nhợt nhạt.

Đối với nguy cơ chảy máu, do đặc điểm của xuất huyết giảm tiểu cầu người bệnh xuất huyết tự nhiên, hay gặp nhất là xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng, chảy máu cam, nữ có thể rong kinh, rong huyết. Người bệnh có thể xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết đường tiết niệu, xuất huyết cơ tim, màng tim, xuất huyết não, màng não. Đây là những nguy cơ có thể dẫn đến tử vong cao, tiên lượng nặng. Các triệu chứng được mô tả do bệnh nhân có tình trạng giảm tiều cầu, chức năng tiểu cầu là cầm máu, nên khi thiếu hụt tiểu cầu làm tăng nguy cơ chảy máu ngay cả với chấn thương nhẹ, người bệnh có những chấm xuất huyết nhỏ, mảng bám dưới da, chảy máu từ lợi hoặc mũi.

Các xét nghiệm cận lâm sàng thực hiện gồm xét nghiệm máu; xét nghiệm tủy-chọc hút tủy xương phân tích huyết thanh và nước tiểu - xét nghiệm hóa sinh; giúp phân tích các thành phần máu và nước tiểu, nồng độ axit uric trong huyết tương và trong nước tiểu, nồng độ LDH; xét nghiệm quan sát hình thái tế bào với quy trình nhuộm đặc biệt, sử dụng dung dịch Giemsa nhuộm tiêu bản, nhuộm đặc biệt như Feroxydase, Esterase không đặc hiệu; PAS sử dụng để xếp thể loại bệnh bạch cầu cấp. Xét nghiệm phân loại tế bào – kháng nguyên bề mặt tế bào; xét nghiệm tìm bất thường gen cũng được thực hiện phục vụ chẩn đoán.

Hữu Lai