TÍCH CỰC HƯỞNG ỨNG NGÀY SỐT RÉT THẾ GIỚI LẦN 14 NGÀY 25/4/2021

TÍCH CỰC HƯỞNG ỨNG NGÀY SỐT RÉT THẾ GIỚI LẦN 14 NGÀY 25/4/2021

Sốt rét là một bệnh truyền nhiễm, tác nhân gây bệnh là ký sinh trùng sốt rét và do muỗi sốt rét truyền bệnh, có tỷ lệ mắc, tỷ lệ chết cao, tốc độ lan truyền nhanh và khả năng gây dịch lớn.

Tại nhiều nước đang phát triển, đặc biệt là các nước Châu Phi và khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam số ca bệnh sốt rét chiếm hàng đầu so với cơ cấu bệnh tật chung tại các bệnh viện, luôn đe dọa đến tính mạng con người, hạn chế sự phát triển về kinh tế và xã hội.

Vào tháng 5/2007, với sự tham dự của 192 nước thành viên của WHO, Hội đồng Y tế thế giới đã báo cáo tình hình bệnh sốt rét, thừa nhận sự thiếu quan tâm của cộng đồng quốc tế trong phòng chống sốt rét dù căn bệnh này đã cướp đi nhiều sinh mạng và ảnh hưởng trầm trọng tới phát triển kinh tế.

Để ghi nhận những nỗ lực toàn cầu phòng chống sốt rét, ngày 25/4 hàng năm được chọn là Ngày sốt rét thế giới (World Malaria Day) theo Nghị quyết WHA số 60,18 ngày 23/5/2007 của Đại hội đồng Tổ chức Y tế thế giới.

Ngày sốt rét thế giới 25/4/2021 này là lần thứ 14 thế giới và Việt Nam phát động nhằm mục đích nâng cao nhận thức và hiểu biết về sốt rét, một căn bệnh có thể phòng ngừa và điều trị được nhưng hàng năm lại làm chết hàng triệu người và ảnh hưởng tới sức khỏe hàng trăm triệu người khác đồng thời trên cơ sở đó phát động phong trào tăng cường các chiến lược Phòng chống và loại trừ sốt rét bao gồm các hoạt động phòng ngừa và điều trị sốt rét dựa vào cộng đồng ở các vùng sốt rét lưu hành.

Theo báo cáo của WHO (2020) cho thấy năm 2019 cả thế giới có 229 triệu người mắc sốt rét, giảm 9 triệu so với năm 2015 (238 triệu); 409.000 ca chết so với 453.000 năm 2015 giảm 44.000 ca.

Ở Việt Nam, được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước với chiến lược Phòng chống và loại trừ sốt rét nên những năm gần đây bệnh sốt rét có xu hướng giảm thấp nhưng nguy cơ sốt rét vẫn còn cao đặc biệt là các tỉnh miền Trung – Tây Nguyên với số ca mắc sốt rét hàng năm gần 50% so với cả nước và có thể bùng phát thành dịch bất cứ lúc nào; việc chỉ đạo phòng chống sốt rét còn nhiều khó khăn do chưa kiểm soát được số ca nhiễm bệnh ở các đối tượng chưa có biện pháp bảo vệ như dân di cư tự do, dân đi rừng, ngủ rẫy, giao lưu biên giới.

Năm 2020 cả nước có 1.733 ca giảm 8.713 ca so với 10.446 ca năm 2016 và chỉ có 1 TVSR. Riêng khu vực miền Trung – Tây Nguyên năm 2020 có 1.175 ca giảm 1.781 ca so với 2.956 ca năm 2016 nhưng chiếm 67% số ca cả nước.

Với nỗ lực của các hoạt động phòng chống bệnh sốt rét năm 2019 có 25 tỉnh được công nhận đạt tiêu chí loại trừ sốt rét trong đó miền Trung – Tây Nguyên có TP Đà Nẵng, năm 2020 có 10 tỉnh được công nhận đạt tiêu chí loại trừ sốt rét.

Mặc dù chúng ta đã đạt được những thành công nhất định nhưng bệnh vẫn còn là một thách thức lớn đối với xã hội, đe dọa bùng phát trở lại. Ngoài vấn đề chuyên môn, kỹ thuật như ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc, muỗi kháng hóa chất, sự phục hồi của các vector ở các vùng ngừng các biện pháp can thiệp hóa chất. Sự biến động về dịch tễ sốt rét (giao lưu ngày càng nhiều vào các vùng sốt rét lưu hành, sinh thái môi trường bị thay đổi). Màng lưới y tế thôn bản luôn là vấn đề mấu chốt để phát huy và duy trì thành quả nhưng chúng ta chưa bao phủ được hết, nhiều nơi có nhân viên y tế thôn bản nhưng với thù lao thấp, với địa bàn phức tạp và với kiến thức chuyên môn hạn chế nên hoạt động chưa hiệu quả.

Đối với các tỉnh miền Trung – Tây Nguyên nằm trong khu vực trọng điểm sốt rét của cả nước, luôn lưu hành một mặt bằng tỷ lệ mắc chế cao hơn các khu vực khác trong toàn quốc. Di biến động dân cư lớn, đặc biệt là di dân tự do, khó kiểm soát. Tình hình kinh tế xã hội vùng sốt rét còn nhiều khó khăn; tập quán đi rừng, ngủ rẫy của đồng bào dân tộc; luôn luôn lưu hành một tỷ lệ khá cao ký sinh trùng lạnh trong cộng đồng. Về cơ cấu ký sinh trùng, tỷ lệ P.falciparum chiếm 60-70% gây ra sốt rét ác tính và đa kháng với các loại thuốc chống sốt rét.

Các yếu tố có tính bền vững như công tác xã hội hóa phòng chống sốt rét , sự quan tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương có lúc, có nơi còn hạn chế. Hoạt động của y tế cơ sở nhất là y tế thôn bản chưa hiệu quả. Y tế tư nhân chưa được quản lý đúng mức. Chất lượng các biện pháp kỹ thuật điều trị, phun tẩm hóa chất chưa cao, coi nặng biện pháp phun tẩm phòng chống véc tơ, xem nhẹ công tác giám sát dịch tễ quản lý ca bệnh, phát hiện sớm, điều trị sớm ngay từ tuyến cơ sở. Đó là những vấn đề chúng ta phải quan tâm khắc phục giải quyết trong thời gian tới.

Với tình hình như đã nêu trên, chủ đề Ngày Sốt rét thế giới 25/4/2021 “Đầu tư nguồn lực nhằm đạt mục tiêu loại trừ sốt rét ở Việt Nam”. Ngày Sốt rét thế giới 25 tháng 4 có ý nghĩa và vai trò rất lớn nhằm mục đích nâng cao nhận thức và hiểu biết về sốt rét, một căn bệnh có thể phòng ngừa và điều trị được nhưng hàng năm lại làm chết hàng trăm ngàn người và ảnh hưởng tới sức khỏe của hàng trăm triệu người khác. Đồng thời trên cơ sở đó phát động phong trào tăng cường sự phối hợp các cấp chính quyền, đoàn thể ban ngành nâng cao hiệu quả các hoạt động phòng chống sốt rét ở các vùng sốt rét lưu hành.

Theo chỉ đạo của Bộ y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật của 15 tỉnh miền Trung – Tây Nguyên cần tăng cường chỉ đạo hệ thống y tế, tổ chức phòng chống loại trừ sốt rét tại địa phương, đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa phối hợp các ban ngành đoàn thể triển khai có hiệu quả công tác phòng chống sốt rét, chú trọng phối hợp với quân y và bộ đội biên phòng tăng cường công tác giám sát dịch tễ sốt rét, chú trọng tại các vùng có nguy cơ xảy ra dịch, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Thực hiện tốt công tác quản lý, điều trị ca bệnh: đảm bảo uống thuốc đủ liều, đủ ngày điều trị. Củng cố và xây dựng màng lưới y tế thôn bản, quan tâm công tác quản lý y tế tư nhân, làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục phòng chống sốt rét nhằm thúc đẩy nhanh hơn lộ trình loại trừ sốt rét chuẩn bị điều kiện chuyển sang chiến lược loại trừ ở một số vùng.

Hoa Đăng