Vắc xin là “vũ khí” hàng đầu ngăn ngừa nhiễm biến thể phụ BA.5

Vắc xin là “vũ khí” hàng đầu ngăn ngừa nhiễm biến thể phụ BA.5

Kể từ khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát vào cuối năm 2019, căn nguyên gây bệnh là virus SARS-CoV-2 đã đột biến nhiều lần dẫn đến xuất hiện những biến thể "gây lo ngại" như Alpha, Delta và Omicron. Biến thể Omicron hiện đang chiếm ưu thế tối đa trên toàn cầu, nó cũng đã đột biến và hình thành các nhánh phụ, trong đó có BA.4 và BA.5.

Gần đây, ca bệnh do biến thể phụ BA.5 của Omicron đã xuất hiện ở nước ta. Vì vậy, Bộ Y tế yêu cầu người dân hãy đề cao cảnh giác, thực hiện nghiêm các biện pháp phòng chống: vắc xin, khử khuẩn, khẩu trang.

Biến thể Omicron của virus Sars-Cov-2 gây bệnh COVID- 19. WHO xác định đây là một biến thể đáng lo ngại, bởi dựa trên những bằng chứng nghiên cứu cho thấy biến thể này có một số đột biến. Nhiều nghiên cứu đang được tiến hành nhằm đánh giá khả năng lây nhiễm, mức độ nghiêm trọng và nguy cơ tái nhiễm từ biến thể này đối với người bệnh. Cũng như các biến thể khác trước đây, Omicron lây truyền qua đường hô hấp, qua tiếp xúc trực tiếp giữa người với người, lây truyền qua tiếp xúc với vật thể có lưu giữ virus. Theo CDC Hoa Kỳ, bất kỳ ai nhiễm biến thể Omicron đều có thể lây truyền virus cho người khác dù họ đã được tiêm vắc xin phòng COVID- 19 .

Biến thể phụ BA.5 của Omicron đã được ghi nhận ở nhiều quốc gia và được cho là nguyên nhân gây ra sự gia tăng trở lại trong số ca mắc COVID-19, sau biến thể BA.4. Các nhà nghiên cứu cho biết, sau biến thể phụ BA.2 từng gây ra sự gia tăng trong số ca mắc COVID-19 trên toàn cầu, đến lượt 2 "phiên bản" khác của biến thể Omicron được ghi nhận đó là BA.4 và BA.5. Được phát hiện lần đầu tiên tại Nam Phi vào tháng 4/2022 và có liên quan đến xu hướng gia tăng trở lại của các ca OVID-19, BA.4 và BA.5 là những đột biến mới nhất của biến thể Omicron. Hai biến thể này đã được ghi nhận ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

BA.5 được cho là có nhiều đặc điểm tương đồng với biến thể BA.2 của Omicron. Tuy nhiên, phiên bản BA.5 cũng mang những đột biến riêng bao gồm những thay đổi giúp chúng điều chỉnh khả năng bám vào tế bào vật chủ (ví dụ tế bào đường hô hấp của người) và điều chỉnh một số phản ứng miễn dịch. Các nhà nghiên cứu cũng cho biết, một bản thông tin được báo cáo trước tháng 5/2022 chỉ ra rằng BA.5 có chung nguồn gốc với các chủng Omicron trước đó.

Theo CNN, dữ liệu mới từ Trung tâm Y tế Beth Israel Daeconess, Đại học Y Harvard (Mỹ) cho thấy biến thể phụ này dường như (chỉ nghi ngờ chưa xác định) thoát khỏi phản ứng kháng thể ở cả những người từng mắc COVID-19 và người đã tiêm mũi vắc xin tăng cường, nhưng điều quan trọng là số ca tử vong và số ca nhập viện khi nhiễm BA.5 đều ít hơn. Các chuyên gia nhận định, đặc điểm này có thể khiến chúng trở thành biến thể thống trị, dẫn đến một làn sóng COVID-19 mới trong những ngày tới. Song, vắc xin ngừa COVID-19 vẫn được cho là có khả năng bảo vệ đáng kể chống diễn biến nặng,...

Ngoài những biểu hiện phổ biến như trước đây, một số triệu chứng COVID- 19 chủng mới Omicron có thể kể đến là sốt, ho, buồn nôn, nôn và một vài triệu chứng gần giống như cảm lạnh. Ngoài ra, có thể bị đau nhức toàn thân, mệt mỏi, nôn, buồn nôn, đau đầu, ngứa họng, chảy nước mũi…Tuy nhiên, tùy vào từng trường hợp bệnh nhân mà những triệu chứng có thể khác nhau, mức độ triệu chứng cũng sẽ khác nhau. Một số nghiên cứu còn cho rằng, tùy vào thời điểm khác nhau, biến thể mới Omicron BA.5 có thể gây triệu chứng khác nhau, đặc biệt ban đêm những biểu hiện của bệnh thường dễ xảy ra hơn so với ban ngày.

Đối với "hội chứng hậu COVID- 19" theo giới khoa học, mắc COVID-19 từ Omicron ít gây viêm nên có thể ít dẫn tới hội chứng hậu COVID. Tuy nhiên, không nên xem nhẹ Omicron vì biến thể này vẫn có thể gây bệnh nặng và tử vong.

Những manh mối đầu tiên cho thấy Omicron, trong đó có BA.5 có thể trốn tránh khả năng miễn dịch đến từ Nam Phi, nơi các nhà khoa học ước tính ít nhất 70% người dân sẽ nhiễm nCoV vào thời điểm nào đó trong đại dịch. Omicron và chủng phụ BA.5 cũng liên quan hiện tượng tái mắc ngày càng phổ biến. Khi Omicron gia tăng ở Anh, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện nhiều người khỏi COVID- 19 một thời gian sau bị tái nhiễm nhưng là biến chủng mới. Họ ước tính nguy cơ tái nhiễm với Omicron cao gấp 5 lần so với các biến chủng khác, trong đó có thể có cả BA.5.

Để phòng nhiễm BA.5 cần tiêm phòng vắc xin liều nhắc lại (mũi 3) và liểu tăng cường (mũi 4) bởi vì, khả năng bảo vệ cơ thể khỏi Covid-19 từ tiêm vắc xin hoặc từng nhiễm bệnh COVID-19 sinh miễn dịch, miễn dịch sẽ giảm dần theo thời gian. Điều đó có nghĩa, không ai được bảo vệ hoàn toàn khỏi BA.5. Một người vẫn có thể nhiễm BA.5 dù đã tiêm phòng và/hoặc từng mắc bệnh COVID-19, tuy nhiên, số ca nhập viện và tử vong do BA.5 sẽ chiếm tỷ lệ thấp hơn. Theo các chuyên gia, lý do là đa số đã tiêm chủng hoặc có kháng thể, làm cho khả năng miễn dịch chung của cộng đồng cao hơn so với thời điểm bắt đầu đại dịch. Các chuyên gia cũng đồng thời khuyến cáo, người cao tuổi và những người trong nhóm nguy cơ cần tiêm thêm liều vắc xin tăng cường để được bảo vệ tốt hơn.

Văn Hanh