Chăm sóc bệnh hen phế quản cho mọi người

Chăm sóc bệnh hen phế quản cho mọi người

Theo ghi nhận của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), phần lớn gánh nặng bệnh tật và tử vong do hen phế quản xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Để chăm sóc tốt hơn sức khỏe cho bệnh nhân, cải thiện cuộc sống của người mắc bệnh hen phế quản cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng phù hợp, lành mạnh; vệ sinh cá nhân, nơi sinh sống; kiểm soát những chất gây dị ứng trong nhà và ngoài nhà; bệnh nhân cần có lối sống lành mạnh, tập thể dục, nghỉ ngơi hợp lý.

Hen phế quản là bệnh hô hấp, do tình trạng viêm mạn tính đường thở, gây co thắt, tăng tiết đàm, gây tắt nghẽn và hạn chế thông khí vào và ra khỏi phổi.

Các triệu chứng hô hấp xuất hiện đồng thời như khò khè, khó thở, nặng ngực và ho. Các triệu chứng này thay đổi theo thời gian về cường độ, thường xảy ra vào ban đêm hoặc gần sáng, có thể hồi phục tự nhiên hoặc bằng dùng thuốc.

Về nguyên nhân, hiện chưa biết rõ, yếu tố di truyền chiếm 50-60%. Nếu bố hoặc ẹ bị hen phế quản thì con mắc bệnh hen tỷ lệ 25%. Nếu cả bố và mẹ đều mắc hen phế quản thì tỷ lệ con mắc bệnh tăng 50%.

Ghi nhận cho thấy, 75% bệnh nhân hen phế quản có cơ địa dị ứng. Ngoài ra có các yếu tố như béo phì, suy dinh dưỡng, sinh non; yếu tố môi trường như dị nguyên trong nhà, mạt bụi nhà rất hay gặp, nấm mốc; lông chó, mèo. Dị nguyên ngoài nhà có bụi đường phố, phấn hoa, hương khói hóa chất, ô nhiễm môi trường.

Một số yếu tố khác gây bệnh và nhiễm khuẩn đường hô hấp, do nghề nghiệp như may, sơn, hóa chất; thức ăn như trứng, hải sản, phụ gia thực phẩm; khói thuốc lá, do nội tiết, stress, gắng sức, thay đổi thời tiết, mùi đặc biệt…

Các triệu chứng nghĩ đến hen phế quản với những dấu hiệu báo trước như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mắt, ngứa họng. Các triệu chứng khò khè tái phát nhiều lần; nặng ngực, khó thở, ho khan, đàm nhầy. Các triệu chứng thường xuyên nặng lên về đêm, gần sáng. Lưu ý người thân trong gia đình hay mắc bệnh chàm, dị ứng, hen, viêm mũi dị ứng, dị ứng thực phẩm.

Để chẩn đoán, bệnh nhân cần được đo phế dung ký, test giãn phế quản; đo lưu lượng đỉnh (PEF); FEV1 giúp đánh giá mức độ nặng của hen, khả năng hồi phục, giúp xác định chẩn đoán.

Để đánh giá mức độ đáp ứng điều trị, kiểm soát hen cần thực hiện các xét nghiệm như test dị nguyên, khảo sát FeNO; test Asthma Control (ACT).

Chiến lược toàn cầu quản lý và dự phòng bệnh hen phế quản đã đưa ra các tiêu chuẩn được gọi là hen kiểm soát tốt gồm: không còn triệu chứng; không thức giấc về đêm do hen; không cần sử dụng thuốc cắt cơn; có khả năng hoạt động thể lực và gắng sức như bình thường; chức năng phổi gồm thể tích thở ra tối đa giây đầu và lưu lượng đỉnh thở ra bình thường (hoặc gần như bình thường); không có cơn kịch phát (hoặc rất hiếm khi có).

Điều trị hen phế quản gồm cắt cơn, dự phòng ngoài cơn hen (dài hạn); thuốc điều trị dạng hít hoặc phun khí dung; uống hoặc tiêm.

Thuốc Corticosteroid dạng hít là thuốc dự phòng hen có hiệu quả nhất hiện nay.

Tại cơ sở y tế hoặc tại nhà, khi xuất hiện cơn hen cấp, cần dùng ngay thuốc hít giãn phế quản dạng ngắn (cắt cơn), có thể lặp lại 2 lần/ giờ và đánh giá đáp ứng.

Lập kế hoạch kiểm soát hen gồm: tránh các yếu tố tác nhân gây khởi phát hen phế quản; biết sử dụng thuốc dạng hít đúng kỹ thuật; đảm bảo thuốc điều trị trong tháng; không được tự ý ngưng thuốc nếu chưa có ý kiến bác sĩ.

Kiểm soát hen tốt cần sử dụng thuốc thường xuyên với ít triệu chứng hoặc không có triệu chứng và các hoạt động thể lực hằng ngày bình thường không bị giới hạn.

Bệnh nhân cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ; không tự ý ngừng thuốc khi triệu chứng vừa mới cải thiện; cần thực hành đúng kỹ thuật hít thuốc, thường có hơn 70% bệnh nhân không thực hiện đúng kỹ thuật hít thuốc. Điều trị những bệnh kèm như trào ngược dạ dày thực quản, viêm mũi xoang. Bệnh nhân cần đến cơ sở y tế để được đo chức năng hô hấp từ đó phát hiện, chẩn đoán đúng bệnh hen phế quản.

Hoa Đăng