Một số đặc điểm sốt rét ở xã Khánh Phú – Khánh Vĩnh

Một số đặc điểm sốt rét ở xã Khánh Phú – Khánh Vĩnh

Theo báo cáo của Trung tâm Y tế huyện Khánh Vĩnh, kết quả phân vùng dịch tễ sốt rét năm 2019, 14 xã, thị trấn của huyện đều thuộc vùng sốt rét lưu hành nặng với tổng dân số nguy cơ số rét là 42.888 người.

Năm 2023, xã Khánh Thượng phát hiện 79 bệnh nhân sốt rét, trong đó P. Malariae 37 trường hợp; P.Vivax 40 trường hợp; P. Falciparum 1 trường hợp; còn 01 trường hợp là thể phối hợp 2 ký sinh trùng. Ở xã Khánh Hiệp phát hiện 16 sốt rét, trong đó P. Falciparum 11 trường hợp; xã Liên Sang phát hiện 11 trường hợp có 01 trường hợp P. Falciparum; Giang Ly có 09 trường hợp, trong đó P. Falciparum 02 ca; Khánh Thành 08 trường hợp trong đó 01 ca là P. Falciparum; Khánh Bình có 07 ca, trong đó P. Falciparum 04 ca; Khánh Phú 05 trường hợp tất đều là P. Falciparum; xã Khánh Đông phát hiện 02 ca, cả 02 ca đều là P. Falciparum. Đầu năm 2024, tính đến ngày 22/02/2024; xã Khánh Phú phát hiện 20/20 ca đều là P. Falciparum; xã Khánh Đông phát hiện 06/06 ca đều là P. Falciparum.

Năm 2023 huyện Khánh Vĩnh phát hiện 197 trường hợp sốt rét, ký sinh trùng P. Falciparum chiếm 52,8%; P. Vivax chiếm 31,5% phân bổ rải rác 13/14 xã; tập trung chủ yếu xã Khánh Thượng 79 ca; Sơn Thái 35 ca; Liên Sang 11 ca.

Trong 2 tháng đầu năm 2024, có sự chuyển dịch cơ cấu ký sinh trùng sốt rét với P. Falciparum chiếm ưu thế 74,3%, xã Khánh Phú 20 ca, Khánh Thượng 08 ca, Khánh Đông 06 ca và Sơn Thái 01 ca.

Xã Khánh Phú nằm phía nam của huyện Khánh Vĩnh, cánh Trung tâm Y tế huyện gần 10km; khoảng cách từ trạm Y tế xã đến các thôn khoảng 3-7km (đường nhựa và bê tông); từ các làng đến các rẫy khoảng 5-15km (đường rừng). Xã có 04 thôn, dân số 3.999 người, 867 hộ. Người dân tộc Raglai chiếm khoảng 90%; một số ít dân tộc T’Rin, Tày và Kinh.

Xã Khánh Phú kinh tế chủ yếu làm rẫy, trồng cây bắp, chuối, trồng rừng công nghiệp. Người dân thường xuyên làm việc, sinh hoạt tại khu vực nhà rẫy như Co So Con, C19, Cây Gòn, Soi Mít, khu vực rừng Yang Bay (Xóm Đá Trãi); cách trung tâm xã 3-15km.

Đường đi vào khu vực các cụm (mỗi cụm có 3-10 hộ gia đình có nhà rẫy) tương đối khó khăn, người dân thường ngủ lại qua đêm, ở lại nhiều ngày trong các nhà rẫy được dựng bằng gỗ cao ráo, nhưng cũng có một số nhà rẫy tạm bợ với vách phênh tre, nứa.

Xã Khánh Phú không phát hiện bệnh nhân sốt rét từ năm 2019 đến tháng 10/2023. Tuy nhiên, đến tháng 11/2023 phát hiện 04 trường hợp sốt rét và 02 trường hợp tháng 12/2023. Từ tháng 01/2024 đến ngày 22/02/2024, xã Khánh Phú phát hiện 20 ca sốt rét, người dân ở thôn Ngã Hai có 08 ca, thôn Giang Mương 07 ca và thôn Sơn Thành 05 ca; tất cả đều từ 15 tuổi trở lên; nam 15 ca, nữ 05 ca sốt rét; trong đó một trường hợp đang mang thai; Dân tộc Raglai 20 ca (100%); làm rừng 19 ca; công nhân 01 ca; tất cả đều làm việc trong rừng, rẫy. Trong số 20/20 ca là P. Falciparum, có giao bào là 09 ca (45%). Phát hiện thụ động 16 ca, chủ động 04 ca; tất cả đều là ca bệnh sốt rét nội địa.

Vừa qua đoàn công tác Viện sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Quy Nhơn; Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, Trung tâm Y tế huyện và xã Khánh Phú đã điều tra 1.209 người có nguy cơ sốt rét, phát hiện 03 ca số rét, chiếm tỷ lệ 0,25%; tất cả đều ≥ 15 tuổi, nhiễm P. Falciparum, trong đó 01 ca phát hiện có giao bào.

Điều tra dịch tễ, bệnh nhân sốt rét làm keo thuê, coi rẫy thuê; thời gian đi rẫy 3-5 ngày; không thường xuyên nằm màn khi ngủ; bệnh nhân chưa từng mắc sốt rét. Điều tra muỗi gây bệnh sốt rét, tại nhà rẫy Cao Dũng – Thôn Giang Mương, qua một điều tra đã thu thập được 01 cá thể muỗi thuộc vectơ truyền bệnh chính bằng phương pháp mồi người ngoài nhà đêm; loài muỗi Anopheles thuộc vectơ chính An.dirus; mật độ 0,2 con/người/đêm.

Tại nhà rẫy Cao Hùng Vân – Suối Dang Kang (rừng Yang Bay), qua 1 đêm điều tra đã thu thập 4 cá thể muỗi, bằng phương pháp mồi người ngoài nhà đêm có 2 muỗi truyền bệnh chính An.dirus với mật độ 0,4 con/người/đêm; 2 cá thể muỗi là vectơ phụ An.maculatus với mật độ 0,4 con/người/đêm.

Tại nhà rẫy Cao Hà Sơn – Ngã Hai Co So, điều tra thu thập 2 cá thể muỗi, phương pháp bẫy đèn trong nhà được một loài vectơ phụ, An.vagus (0,25 con/bẫy/đêm); bẫy đèn chuồng gia súc 1 vectơ phụ, An.vagus (0,5 con/bẫy/đêm).

Về ngủ màn, điều tra phỏng vấn ngẫu nhiên 31 hộ gia đình thôn Ngã Hai, tỷ lệ có ngủ màn đêm hôm trước là 59%; không ngủ màn là 41%. Người dân có thói quen sử dụng quạt máy để đuổi muỗi khi ngủ nhiều năm nay. Các chuyên gia kiến nghị cần có nhiều hoạt động truyền thông để người dân thực hiện tốt các biện pháp phòng chống sốt rét có hiệu quả hơn, nhất là nằm màn có tẩm hóa chất diệt, xua muỗi.

Một điểm chú ý, năm 2023, ca nhiễm đầu tiên sốt rét là đội công nhân khảo sát làm đường tuyến Khánh Sơn – Khánh Vĩnh, người Bà Rịa Vũng Tàu, thi công làm tại thôn Ngã Hai, bệnh nhân được chẩn đoán sốt rét vào ngày 06/11/2023. Đến ngày 10/12/2023 có tổng số 5 ca bệnh sốt rét được phát hiện đều từ đội khảo sát làm đường.

Đến ngày 26/12/2023, trường hợp người dân địa phương đầu tiên phát hiện trong chùm 26 ca sốt rét tính từ tháng 11/2023; bệnh nhân làm nghề mua bán ở thôn Sơn Thành. Đến ngày 02/02/2024, bệnh nhân ở thôn Giang Mương câu cá trong khu vực nhà rẫy thôn Ngã Hai được xác định sốt rét; từ thời điểm đó đến ngày 21/02/2024 là 20 trường hợp sốt rét, phân bố thôn Ngã Hai 08 ca; Giang Mương 07 ca và Sơn Thành 05 ca. Tất cả đều là độ tuổi lao động; 01 ca sốt rét ác tính là phụ nữ mang thai, điều trị đã xuất viện và sức khỏe dần ổn định./.

Lâm Quyên