Áp dụng phương thức nào phù hợp để giảm ca sốt rét ở huyện Khánh Vĩnh

Áp dụng phương thức nào phù hợp để giảm ca sốt rét ở huyện Khánh Vĩnh

Theo báo cáo của Trung tâm Y tế huyện Khánh Vĩnh, cuối năm 2022, huyện ghi nhận 11 trường hợp mắc sốt rét, đến tháng 6/2023, số trường hợp mắc sốt rét tăng lên, cả năm 2023 có 199 ca, tháng 7/2023 cao nhất với 50 trường hợp.

Trong năm 2023, gần như các xã trên địa bàn huyện Khánh Vĩnh đều ghi nhận trường hợp sốt rét, trong đó xã Khánh Thượng 81 ca, xã Sơn Thái 35 ca, xã Khánh Hiệp 18 ca, xã Liên Sang 11 ca, xã Giang Ly 09 ca và xã Khánh Thành 08 ca.

Năm 2024, tính đến đến ngày 5/6, toàn huyện đã ghi nhận 112 ca tại các xã Khánh Thượng (44 ca), Khánh Đông (31 ca), Khánh Phú (24 ca), Khánh Thành (04 ca), Giang Ly (03 ca), Liên Sang (03 ca), Khánh Bình (03 ca), Khánh Hiệp (03 ca), Sơn Thái (02 ca), thị trấn Khánh Vĩnh (02 ca), Cầu Bà (01 ca), Khánh Trung (01 ca) và Khánh Nam (01 ca). Bệnh nhân mắc sốt rét ác tính được ghi nhận 11 trường hợp, không có trường hợp tử vong do sốt rét.

Phân tích về loài ký sinh trùng, từ đầu năm đến ngày 5/6/2024, có 60 trường hợp là Plasmodium falciparum; 50 trường hợp là Plasmodium Malariae và 12 trường hợp là Plasmodium Vivax.

Tất cả người mắc sốt rét đều liên quan đi làm việc, làm mùa vụ keo, khai thác trong rừng, rẫy.

UBND các xã, thị trấn đã tổ chức ký cam kết giữa UBND xã, thị trấn và hội gia đình về thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh sốt rét. Tổ chức điều tra những người thường xuyên đi rừng, rẫy, ở lại qua đêm trong rừng; nhân viên kiểm lâm, bảo vệ rừng; công nhân khảo sát làm đường, các công trình xí nghiệp để tổ chức xét nghiệm, tầm soát bệnh sốt rét.

Theo BS. Nguyễn Văn Tiến - Trung tâm Y tế huyện Khánh Vĩnh, hiện ý thức người dân vẫn chủ quan với bệnh sốt rét, nhất là khai báo với y tế xã sau khi đi rừng, rẫy về để lấy lam xét nghiệm phát hiện sớm, điều trị kịp thời bệnh sốt rét. Người dân đi rừng vẫn chưa tuân thủ ngủ màn, sử dụng võng màn có tẩm hóa chất.

Một thực tế là một số người dân đi rừng ở lại nhiều ngày; do đi lại vào rừng từ 3-6 giờ, khoảng cách vào nhà rẫy xa, nhân viên y tế có vào được nhà rẫy cũng không gặp được người dân tại nhà rẫy, khó tiếp cận. Do đó, hiện phần lớn ca bệnh sốt rét phát hiện liên quan rừng rẫy và thường phát hiện khi người dân đến trạm y tế xét nghiệm là chủ yếu.

Hiện nay, mầm bệnh sốt rét đang tồn tại trong rừng, trong khi đồi sống của người dân, nhất là người dân tộc Raglay gắn liền với rừng rẫy nên rất khó khăn trong việc cắt được nguồn lây.

Công việc của ngành y tế là tiếp tục triển khai công tác điều tra dịch tễ, chú trọng các khu vực có nguy cơ cao, các thôn có bệnh nhân cư trú, nghi nhiễm, các ổ bệnh mới. Tổ chức sàng lọc, lấy lam xét nghiệm tầm soát đối với những đối tượng nghi ngờ mắc bệnh sốt rét để phát hiện kịp thời, điều trị sớm cắt đứt nguồn lây.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông đến người dân, triển khai chiến dịch phun tẩm hóa chất tồn lưu phòng chống muỗi, triển khai điều trị thuốc dự phòng sốt rét cho đối tượng nguy cơ cao khi được các Viện chuyên môn hỗ trợ, cấp trên phê duyệt.

Theo các chuyên gia truyền thông, thông thường có 3 nhóm yếu tố quyết định hành vi cá nhân, đó là: nhóm yếu tố cá nhân (tiền đề), nhóm yếu tố tăng cường và nhóm yếu tố tạo điều kiện thuận lợi.

Đối với cá nhân, các yếu tố về nhận thức, hiểu biết, kiến thức, niềm tin, thái độ, giá trị, chuẩn mực, sự tự chủ, dự định hành động của mỗi cá nhân sẽ quyết định suy nghĩ, cảm xúc, cách ứng xử, hành động của cá nhân. Một khi những yếu tố này tốt, cá nhân đó sẽ thúc đẩy dự định thay đổi hành vi cũ, thực hiện hành vi phòng bệnh, hành vi có lợi cho sức khỏe nhiều hơn.

Những yếu tố tăng cường thúc đẩy hành vi là từ người thân, giáo viên, bạn bè, đồng nghiệp, lãnh đạo cộng đồng, người đứng đầu tôn giáo, người có uy tín. Sự nhắc nhở, động viên, khuyến khích, khen thưởng, giúp đỡ, hỗ trợ từ những người này có khả năng củng cố, thúc đẩy cá nhân thay đổi hành vi cũ, tiếp tục thực hiện, lặp lại và duy trì hành vi mới.

Ngoài những yếu tố trên, những yếu tố về pháp luật, tài chính, phương tiện, cơ sở vật chất, chuẩn mực, văn hóa xã hội cũng ảnh hưởng đến hành vi theo hướng tạo thuận lợi, cho phép hành vi diễn ra, duy trì hoặc không cho phép, cản trở thực hiện hành vi.

Các yếu tố này xuất phát từ nơi sinh sống, điều kiện sống, văn hóa cộng đồng dân cư, việc làm, thu nhập, môi trường kinh tế, văn hóa xã hội, pháp luật nói chung. Thường khi cá nhân thay đổi hành vi cũ, thực hiện hành vi mới trong môi trường điều kiện thuận lợi sẽ có khả năng duy trì hành vi mới và hình thành thói quen có lợi cho sức khỏe nhiều hơn và ngược lại.

Thực tế, tùy thuộc vào đặc điểm của môi trường sống, làm việc, học tập và các yếu tố kinh tế- xã hội mà mức độ, ý nghĩa của các mối liên quan ảnh hưởng, tác động của các yếu tố quyết định hành vi đối với hành vi, với quá trình thay đổi hành vi ở các mức độ khác nhau.

Các chuyên gia truyền thông lưu ý, những yếu tố tiên quyết đối với hành vi sức khỏe là sự tự nguyện, tính nổi bật của hành vi sức khỏe, sự thay đổi hành vi phải thuận lợi.

Cá nhân phải có động cơ thay đổi, thật sự muốn thay đổi để có thể thực hiện hành vi mới. Nếu chỉ là ép buộc, khả năng duy trì hành vi mới rất thấp. Người làm truyền thông cần xây dựng thông điệp phù hợp, rõ ràng, thuyết phục cao để đối tượng nhận thức đúng nguy cơ sức khỏe, hiểu đúng lợi ích của hành vi mới để thúc đẩy thay đổi và tự nguyện thực hiện.

Chúng ta cần chỉ rõ tác hại, chỉ rõ lợi ích của sự thay đổi bằng những thông tin thuyết phục, can thiệp giảm sự chấp nhận của người khác về các hành vi tiêu cực. Việc thay đổi hành vi phải thuận lợi, dễ thực hiện, nếu thay đổi đó làm đảo lộn cuộc sống cá nhân; vượt quá khả năng của cá nhân đó thì quá trình thay đổi hành vi cũ, có hại khó thành công.

Nguyên Khải